Naar overzicht

Zombiepolitiek

Wat hebben de Amerikaanse president Donald Trump, de Britse premier Theresa May, PS-voorzitter Elio di Rupo en Teslabaas Elon Musk gemeen? Ze zijn allemaal gebiologeerd door de eindigheid van jobs. Voor Trump en May nemen immigranten jobs af van de eigen burgers. Volgens di Rupo staan voltijdwerkers tussen werklozen en een baan. Elon Musk vreest dat automatisering jobs overneemt en werknemers overbodig maakt. Allemaal zien ze de baan van de ene als een bedreiging voor de baan van de andere. Daarom willen ze banen afschermen, verdelen of subsidiëren.

Minder immigratie zal dan banen vrijmaken. Minder arbeidsduur zal dan banen herverdelen. Meer loonsubsidie, onder de vorm van een basisinkomen, zal dan banen onderhouden in de schaduw van computers. Ik noem dit zombiepolitiek, geïnspireerd door een spookbeeld dat al vele malen proefondervindelijk is doodverklaard maar toch telkens weer angst aanjaagt: een economie met een vaste taart van jobs die alleen kan gedeeld of geclaimd worden.

Net zoals de terugkeer van vrouwen op de arbeidsmarkt in de voorbije decennia mannen niet massaal tot werkloosheid heeft veroordeeld, heeft immigratie vooral de economische taart vergroot. Natuurlijk betekent immigratie ook concurrentie of loondruk. Maar algemeen zorgen arbeidsmigranten voor broodnodige werkkrachten in sectoren zoals de horeca, de bouw, de landbouw en de zorg. Ze duwen anderen niet weg, maar vullen hen aan en laten hen toe meer productieve jobs op te nemen.

Arbeidsduurvermindering

Immigratie vergroot de beroepsbevolking en ons economisch potentieel. Arbeidsduurvermindering doet precies het omgekeerde. In een diepe crisis kan het verdelen van jobs tijdelijk massawerkloosheid helpen bestrijden. Maar daarbuiten is het een recept voor achteruitgang. Veertig jaar geleden hebben we arbeidsduur tussen ouderen en jongeren verdeeld via brugpensioen. Uitgevonden als een crisismaatregel zou dat uiteindelijk de hele arbeidsmarkt verpesten. Talent artificieel afschrijven, heeft zowel onze economie als onze sociale zekerheid beschadigd.

Technologische vernieuwing vernietigt al vierhonderd jaar banen, al van bij de allereerste spingetouwen. We leven intussen al lange jaren met computerisering, robots en internet. Desondanks hebben nog nooit zoveel mensen gewerkt als nu, zowel bij ons in het rijke westen als wereldwijd in de grote ontwikkelende landen. Er worden veel meer jobs bijgemaakt dan dat er verdwijnen. Onze acute nood is niet uitzichtloze werkloosheid maar kwaliteitsvolle werkwilligen.

Vanzelfsprekend geven immigratie, arbeidsduur of technologie ook problemen. Immigratie vergt betere controle van de instroom en betere doorstroom naar de arbeidsmarkt. Dat laatste is intussen een zaak van integratie voor generaties die hier gemarginaliseerd zijn, alle sociale rechten ten spijt. Arbeidsduur vergt een flexibiliteit die zowel mensen als bedrijven dient. Daarvoor bestaan vele methodes, maar algemene arbeidsduurvermindering behoort daar niet toe. Maatwerk en variatie zijn nodig, doorheen de loopbaan, het leven en de economische cycli. Wie zijn job door technologie bedreigt ziet, moet vooral begeleid worden naar nieuwe kansen op de arbeidsmarkt. De transitie naar de volgende job is veel belangrijker dan de destructie van de vorige.

Problemen verergeren

Zombiepolitiek pakt de problemen aan door ze te verergeren. Minder immigratie, minder arbeidsduur en minder arbeidsvernieuwing is finaal de weg naar minder algemene welvaart en werkgelegenheid. De remedie is erger dan de kwaal. Zombiedenkers zijn de echte zombiemakers. Ze geloven hun doembeeld door het zelf te organiseren.