Relance vergt ook goed crisisbeheer

De bestuurscultuur en de evaluatiecultuur in dit land kunnen en moeten beter. Bij gebrek daaraan hebben aanbevelingen geen zin.

Het coronavirus is niet verantwoordelijk voor al wat in ons land misloopt, maar het bracht wel al snel de dysfuncties aan het licht. We gingen en gaan geregeld uit de bocht, zoals met de bestellingen van mondmaskers, de snelheid van handelen voor het opschalen van testcapaciteit en het snel operationeel maken van het opsporen van contacten van besmette personen. Bij een performante contact tracing moesten er nu in Antwerpen niet zo’n draconische maatregelen genomen worden. Met zelfs de plicht tot het dragen van een mondmasker over het hele grondgebied van de provincie Antwerpen. Dit wordt gemotiveerd uit de handhavingslogica. Dan zie je echter dat de evenwichten zoek beginnen te raken. Mondmasker op zak hebben en dragen als het druk is, was wel een redelijke oplossing. Dit zou ook veel meer recht doen aan de verschillen op het terrein op zo’n groot gebied als de provincie Antwerpen.

Er werd ongenuanceerd opgeroepen tot eenheid van commando. Dat is nodig, maar contact tracing in meer landen toont aan dat vooral lokale besturen een hoge effectiviteit bereiken. De centrale coördinatie moet vooral zorgen dat ze daar geen stokken in de wielen steekt. Als federale of regionale overheid moet men ook eens wat inzicht verwerven in de eigen tekortkomingen. Licht uw draaiboeken maar eens door zodat ze niet te complex zijn en stop met te vragen dat lokale besturen voor elk stapje eerst weer moeten terugschakelen naar het centrale orgaan.

Vanaf februari was de boodschap uit Azië ‘testen, tracen, isoleren.’ Op de kaart kleurt Essen recent rood omdat er zes besmettingen vastgesteld zijn. Net in alle gemeenten waar het maar om een beperkt aantal gevallen gaat, is (lokale) implementatie van testen, tracen, en isoleren nu cruciaal. Dan hoef je voor zes besmettingen ook geen radicalere maatregelen te overwegen.

Geloofwaardigheid

De overheid dient ook eens stil te staan bij haar geloofwaardigheid. Ze maande de bevolking aan om haar gedrag te verbeteren en beloofde zelf om het bron -en contactonderzoek tegen 11 mei op orde te hebben, terwijl half juli blijkt dat er maar 4 gezondheidsinspecteurs voor heel Vlaanderen zijn. Of dat in een hoorzitting bovenkomt dat de minister al begin februari op de hoogte was dat de strategische stock aan mondmaskers vernietigd werd. Om vervolgens een maand lang geen actie te ondernemen.

Ook hier is meer evenwicht nodig: aan de bevolking kan meer gevraagd worden, mits de politiek haar eigen huishouden beter op orde heeft. Dat is ook een kernpunt in Itinera's coronaplan voor een robuuste toekomst.

Relancebeleid

Het relancebeleid kan steunen op de pijlers van een heractivering van de arbeidsmarkt waarbij follietjes als het brugpensioen worden afgeblokt, de voorwaarden voor tijdelijke werkloosheid worden aangescherpt, gericht wordt geïnvesteerd en administratief wordt vereenvoudigd. Levenslang leren, een opleidingscultuur creëren, mismatches op de arbeidsmarkt aanpakken. Zulke ingrepen zijn nodig om de rekeningen te betalen. Met een gebrekkige cultuur van verantwoording is het echter gemakkelijker consensus te vinden over het uitdelen van geld dan over slimme keuzes.

Voor wie nog niet beseft hoe cruciaal de randvoorwaarde van goed bestuur daarbij is: denk eens na over de vraag of ons openbaar vervoer gewoon extra geld nodig heeft voor de NMBS, of dat zoiets enkel zin heeft als dat als een breekijzer gebruikt wordt voor deugdelijk bestuur bij onze vervoersmaatschappijen?

Overal voel je ondertussen de verontwaardiging over de uitdeelpolitiek: ‘dat is ziekelijk in dit land’. ‘Is dat wel goed besteed, zetten we in op de juiste prioriteiten? Er zijn nog tekorten aan beschermingsmateriaal. Is dit het moment om cheques uit te delen?’. Als dit zo sterk leeft bij de bevolking, is het beleid dringend aan een upgrade toe.

Elke aanbeveling in dit land heeft maar zin als ze het belang van een betere bestuurs -en evaluatiecultuur daarbij onderlijnt. Geen enkel fonds dat vandaag wordt gesuggereerd, of het nu Europees, federaal of regionaal is, heeft potentieel als het niet gepaard gaat met een versterkte governance en extra waakzaamheid inzake lobbying door belangengroepen. Ook onderzoeksgelden creëren enkel meerwaarde met een afgelijnd budget, beheerd met steun van experten, dat zeer snel maar ook zeer selectief wordt besteed op basis van een duidelijke marktanalyse die uitmondt in een business case.

En ten slotte: administratieve vereenvoudiging en een doorbraak in de stilstand van grote werven in ons land door een hervorming van het bestuursrecht zijn voorbeelden van de effectiefste relance. En die hoeven zelfs geen cent te kosten.