Productiviteitspuzzel
Weinig zaken zijn belangrijker voor de welvaart dan de groei van de economische productiviteit. De mate waarin dezelfde input meer output genereert, is de sleutel voor algemene vooruitgang en voor het opvangen van de vergrijzingskosten. Trage productiviteitsgroei zet de handrem op winsten, lonen, investeringen en overheidsmiddelen. Het mag dan ook verbazen dat het recentste rapport van het Internationaal Monetair Fonds over België amper de pers haalt. Want dat rapport luidt de alarmbel over de evolutie van de Belgische productiviteit.
In alle ontwikkelde landen slabakt de productiviteitsgroei al sinds de tweede helft van de jaren 1970. De oorzaken daarvan zijn niet gemakkelijk te identificeren. Een aanhoudende en gemeenschappelijke evolutie suggereert wel gedeelde structurele trends. Ik noem er enkele. Er is de opkomst van de diensteneconomie. Diensten zijn moeilijker productiever te maken dan industriële productie: de factoren tijd en kwaliteit zijn er minder manipuleerbaar dan aan de lopende band in de fabriek.
Er is de globalisering. Goedkope arbeid en outsourcing hebben winstgevendheid minder van innovatie en dus minder van productiviteit afhankelijk gemaakt. Dat betekent minder bedrijfsinvesteringen en die zijn noodzakelijk voor productiviteit. Er is de digitale omwenteling. Het internet bespaart wel tijd, maar levert veel gratis diensten die we niet meten en daardoor niet in de productiviteit verrekenen.
Er is de menselijke factor. Tijdelijke arbeid en deeltijdarbeid nemen toe, de bevolking veroudert en kent ouderdomsziekten, stuk voor stuk dempers op de arbeidsproductiviteit. Digitale gadgets en de rage van multitasking leiden tot tijdverlies, concentratieverlies en slaapverlies, allemaal met negatieve impact op welzijn en economische productiviteit.
Weinig overheidsinvesteringen
België deelt deze trends met onze buurlanden. En toch taant de productiviteitsgroei bij ons meer dan bij hen. Waarom? Overheidsinvesteringen voor de lange termijn, bijvoorbeeld in infrastructuur en in onderzoek en ontwikkeling, zijn cruciaal voor de productiviteit op lange termijn. Welnu, in verhouding tot onze economie investeren Belgische overheden maar de helft zoveel als in onze buurlanden, al decennialang. We gebruiken onze torenhoge belastingen en dito overheidsbeslag – omgerekend 18 miljard per jaar hoger dan het gemiddelde in de eurozone – te veel voor uitkeringen en bestedingen, voor consumptie in plaats van investering.
Kijk naar mobiliteit. Wij Belgen hebben een onvoorstelbare tolerantiecapaciteit voor de dagelijkse ramp op wielen die ons allemaal handenvol output en tijd kost: een permanent productiviteitsverlies. We verliezen private investeringen die afhankelijk zijn van transport en distributie, bijvoorbeeld voor pakjesdiensten. De hele politieke klasse faalt in haar opdracht voor infrastructuur en ruimtelijke ordening, en ze komt er nog mee weg ook.
Op de arbeidsmarkt spelen onze overheden liever job-machine dan productiviteitsmachine. In verhouding tot de buurlanden hebben we een tekort van bijna 900.000 banen in de private sector. Overheidsbanen en gesubsidieerde banen zijn wel rijkelijk aanwezig. Het geld van de overheid gaat alweer te veel naar uitgaven en te weinig naar investeringen. De overheid zelf werkt te weinig efficiënt en bezwaart de economie met te veel met regulering, wat opnieuw innovatie en concurrentie afremt.
Jobcreatie
Al die diagnoses zijn niet nieuw en worden door het IMF glashelder gemaakt. Ze zijn een aanklacht tegen falend overheidsbestuur, over meerdere decennia en alle politieke formaties heen. Ze zijn alleen te behandelen met medicijn dat de kerntaken van de overheden aanscherpt. Die bezinning gebeurt niet. De huidige federale regering klopt zich liever op de borst met sterke jobcreatie. Nochtans valt daarbij één zaak op: in relatie tot de economische groei scheppen we meer banen en dus ook minder productieve banen dan de buurlanden. Als we de productiviteitspuzzel niet opgelost krijgen, gaan we de toekomst met lood in de schoenen tegemoet.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
In alle ontwikkelde landen slabakt de productiviteitsgroei al sinds de tweede helft van de jaren 1970. De oorzaken daarvan zijn niet gemakkelijk te identificeren. Een aanhoudende en gemeenschappelijke evolutie suggereert wel gedeelde structurele trends. Ik noem er enkele. Er is de opkomst van de diensteneconomie. Diensten zijn moeilijker productiever te maken dan industriële productie: de factoren tijd en kwaliteit zijn er minder manipuleerbaar dan aan de lopende band in de fabriek.
Er is de globalisering. Goedkope arbeid en outsourcing hebben winstgevendheid minder van innovatie en dus minder van productiviteit afhankelijk gemaakt. Dat betekent minder bedrijfsinvesteringen en die zijn noodzakelijk voor productiviteit. Er is de digitale omwenteling. Het internet bespaart wel tijd, maar levert veel gratis diensten die we niet meten en daardoor niet in de productiviteit verrekenen.
Er is de menselijke factor. Tijdelijke arbeid en deeltijdarbeid nemen toe, de bevolking veroudert en kent ouderdomsziekten, stuk voor stuk dempers op de arbeidsproductiviteit. Digitale gadgets en de rage van multitasking leiden tot tijdverlies, concentratieverlies en slaapverlies, allemaal met negatieve impact op welzijn en economische productiviteit.
Weinig overheidsinvesteringen
België deelt deze trends met onze buurlanden. En toch taant de productiviteitsgroei bij ons meer dan bij hen. Waarom? Overheidsinvesteringen voor de lange termijn, bijvoorbeeld in infrastructuur en in onderzoek en ontwikkeling, zijn cruciaal voor de productiviteit op lange termijn. Welnu, in verhouding tot onze economie investeren Belgische overheden maar de helft zoveel als in onze buurlanden, al decennialang. We gebruiken onze torenhoge belastingen en dito overheidsbeslag – omgerekend 18 miljard per jaar hoger dan het gemiddelde in de eurozone – te veel voor uitkeringen en bestedingen, voor consumptie in plaats van investering.
Kijk naar mobiliteit. Wij Belgen hebben een onvoorstelbare tolerantiecapaciteit voor de dagelijkse ramp op wielen die ons allemaal handenvol output en tijd kost: een permanent productiviteitsverlies. We verliezen private investeringen die afhankelijk zijn van transport en distributie, bijvoorbeeld voor pakjesdiensten. De hele politieke klasse faalt in haar opdracht voor infrastructuur en ruimtelijke ordening, en ze komt er nog mee weg ook.
Op de arbeidsmarkt spelen onze overheden liever job-machine dan productiviteitsmachine. In verhouding tot de buurlanden hebben we een tekort van bijna 900.000 banen in de private sector. Overheidsbanen en gesubsidieerde banen zijn wel rijkelijk aanwezig. Het geld van de overheid gaat alweer te veel naar uitgaven en te weinig naar investeringen. De overheid zelf werkt te weinig efficiënt en bezwaart de economie met te veel met regulering, wat opnieuw innovatie en concurrentie afremt.
Jobcreatie
Al die diagnoses zijn niet nieuw en worden door het IMF glashelder gemaakt. Ze zijn een aanklacht tegen falend overheidsbestuur, over meerdere decennia en alle politieke formaties heen. Ze zijn alleen te behandelen met medicijn dat de kerntaken van de overheden aanscherpt. Die bezinning gebeurt niet. De huidige federale regering klopt zich liever op de borst met sterke jobcreatie. Nochtans valt daarbij één zaak op: in relatie tot de economische groei scheppen we meer banen en dus ook minder productieve banen dan de buurlanden. Als we de productiviteitspuzzel niet opgelost krijgen, gaan we de toekomst met lood in de schoenen tegemoet.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
