Naar overzicht

Planeconomie 2.0

Het wordt met de week duidelijker dat de globalisering corona niet zal overleven. Met ‘globalisering’ bedoel ik een internationaal kader dat handel en concurrentie faciliteert en reguleert, gestoeld op de overtuiging dat daarbij de welvaart en het welzijn van alle deelnemende landen gebaat zijn. Voor corona was er al Donald Trump, zelfverklaarde economische nationalist, en zijn pingpongmatch met invoertarieven. Na corona is die populistische uitzondering verveld tot pragmatische regel.

In China timmert de communistische planeconomie naarstig aan een nieuw vijfjarenplan voor de periode 2021-25. De afgelopen week onthulde president Xi daarvoor de marcheerrichting: een strategie van ‘dubbele circulatie’ die Chinese groei eerst wil bouwen op binnenlandse consumptie en Chinese technologische autonomie. Terwijl Washington de Amerikaanse economie wil loskoppelen van de Chinese, zal China gewoon zelf ontkoppelen. Daarmee wordt de grote verkaveling van de wereldeconomie ingezet.

Ondertussen belooft presidentskandidaat Joe Biden dat hij Amerikaanse bedrijven zal belasten voor produceren in het buitenland. Biden imiteert Trump. Beide protagonisten, en de partijapparaten achter hen, hebben het Amerikaanse geloof in handel afgezworen en ingeruild voor een irrationeel opbod van nationalisme. De historische consensus leert dat het Amerika van 1930 de wereldwijde depressie verergerde door het opleggen van invoertarieven. Het Amerika van 2020 is op weg om die flater te herhalen.

Agressieve staatssteun in VK


Dichter bij de deur was er ophef over het voornemen van het Verenigd Koninkrijk om het echtscheidingsakkoord met de Europese Unie selectief aan zijn laars te lappen. Terwijl de media daarin de strapatsen van Boris Johnson zagen, ligt de waarheid dieper. De Britse regering wil de handen vrijhouden voor agressieve staatssteun aan nieuwe industrie en regionale ontwikkeling. De Britten waren lang de vrijhandelsnatie van Europa. Maar ook de Britse conservatieven, om nog te zwijgen van de socialisten, zijn intussen adepten van de staatseconomie die haaks staat op de vrijemarktzone die de Unie is.

Ook de Europese Unie zelf is volop de steven aan het wenden. Onder de sexy vlag van de ‘Green Deal’, dat dezer dagen andermaal met veel bombarie in de etalage wordt gezet, wil de Unie een grote transformatie van de Europese economie en samenleving dirigeren. Daarvoor zijn honderden miljarden aan belastinggeld en overheidsschuld vrijgemaakt, ook onder de noemer van relance na corona. Die plannen en dat geld zullen doorsijpelen naar de lidstaten, die daarmee allemaal aan het stuur van hun nationale economische ontwikkeling zullen kruipen.

Franse slag van centralisering


Dat brengt ons bij Frankrijk, dat begin september het Hoog Commissariaat voor het Plan boven de doopvont hield. Dat is de opvolger van het historische Plancommissariaat dat na de Tweede Wereldoorlog model stond voor de Franse slag van centralisering en politisering van economische ontwikkeling. President Macron begint steeds meer op wijlen de Gaulle te gelijken. Frankijk is al eeuwenlang verleid door etatisme. Het keert nu terug naar aloude gewoonten, en Parijs wordt de lightversie van Peking.

Het ‘globalisme’ dat de economische globalisering politiek onderbouwde is dood en begraven. Zijn vaders dansen op het graf. Handel zal een economisch feit blijven, maar niet langer globaal en steeds minder vrij. Onder planeconomie 2.0 wordt de Belgische welvaart zowel binnen als buiten Europa bedreigd. Als we niet opletten, worden we gerold door Franse of Duitse industriële planning, door Chinese manipulatie of Amerikaanse druk. Belgische expertise, visie, strategie, keuzes en daadkracht zijn nodig. Dames en heren van Vivaldi of elders: pas op uw ganzen.

Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.