Naar overzicht

De olifantenpoot in de fiscaliteit

De regering is trots op haar verwezenlijkingen tot nu toe. Zo heeft ze een taks shift beslist en werkt ze aan een aanpassing van de vennootschapsbelasting. We kunnen daarmee stellen dat ze de juiste problemen probeert aan te pakken. Arbeid wordt veel te zwaar belast in dit land alsof het een toxisch goedje is dat moet wegbelast. En de fiscaliteit in zijn geheel maar zeker ook de vennootschapsbelasting is veel te complex. Dus de regering mag een pluim op haar hoed steken. Maar niet op haar lauweren gaan rusten. Er is immers nog veel werk. De totale belastingdruk heeft een kleine knik naar beneden gemaakt. Toch blijft die erg bescheiden en ook onduurzaam als niet tegelijkertijd de uitgaven echt worden aangepakt. Daar ontbreekt het op dit moment nog het meeste. We focussen op enkele prioriteiten.

Verbreding belastingbasis laat lagere tarieven mogelijk

Ons land heeft nood aan een fundamentele belastinghervorming met een bredere belastingbasis en lagere tarieven dan vandaag. We stellen ons te vaak tevreden met symbolische maatregelen zoals de speculatiebelasting of effectentaks die wel eens minder kan opbrengen dan hij heeft gekost. We moeten voorbij de quick-fixes. Meestal houdt men enkel  rekening met statische effecten inzake verdeling en impact, terwijl juist ook de dynamische effecten van belang zijn: daartoe is een economische beoordeling van impact op groei, jobs en belastinginkomsten essentieel. Let op gedragseffecten op de lange termijn. Evalueer hervormingen dus op basis van hun effect op de herverdeling en de economische efficiëntie van dat geheel, en niet maatregel per maatregel. Denk bij herverdeling ook in termen van de volledige levenscyclus in plaats van alleen een momentopname te maken. Een beter belastingsysteem is een duurzaam belastingsysteem.

Zet verlaging belasting op arbeid voort

De werking van het belastingstelsel beïnvloedt zelf hoe de samenleving en de economie zich gedraagt op korte of langere termijn. Of we werken. Hoe hard we werken. Wat we verbruiken. Waarin we investeren – in menselijk en machinekapitaal. Onderzoek en ontwikkeling. Ondernemerschap en beroepskeuze.

Sommige belastingen richten daarbij meer schade aan dan anderen – ongeacht wat er met hun opbrengst gebeurt. (Laten we vooral ook daar op verbetering aansturen). Deze regering deed reeds een beperkte belastingverschuiving van inkomen naar consumptie. Dat is in elk geval de juiste richting. Om het belastingsysteem in zijn geheel minder arbeidsontmoedigend  te maken moet men dit blijven doorzetten, liefst met een zogenoemde “olifantenpoot” van veel grotere omvang. Heb ook aandacht voor wat economen de “extensieve marge” noemen: arbeid aanmoedigen  door de keuze ervoor aantrekkelijker te maken. Gerichte hervormingen kunnen heel wat mensen uit de inactiviteit helpen.

De BTW eenvoudig? Vergeet het!

Vereenvoudig zoveel als kan de belasting over de toegevoegde waarde. Er zijn hooguit enkele uitzonderingen mogelijk om niet alle verbruik op dezelfde manier te belasten. Maak die heffingen gerichter. Goederen die schade berokkenen, ook aan wie ze niet zelf  gebruikt – denk: roken. Goederen die de beslissing beïnvloeden om wel of niet te werken – denk: dienstencheques. Buiten die enkele uitzonderingen moeten afwijkingen van uniforme btw-tarieven worden vermeden. Bij elke afwijking moet immers afgewogen worden of het voordeel daarvan opweegt tegen het complexer maken van het systeem. Het btw-tarief van 0 % op goederen die meer dan gemiddeld voorkomen in de bestedingen van lage inkomens kan bijvoorbeeld vervangen worden door aanpassing van de belastingvrije som.

Binnen vermogen? Denk aan neutraliteit

Deze regering heeft symbolische maatregelen genomen binnen vermogensfiscaliteit – die vooral geld nodeloos doen verschuiven. De saga van de speculatiebelasting spreekt boekdelen maar de effectenbelasting lijkt op eenzelfde vaudeville af te stevenen. De remedie? Het beginsel van neutraliteit. Neutraliteit pleit ervoor gelijke inkomsten uit vermogen zo gelijk mogelijk te belasten. Weliswaar is de aard van sommige inkomsten uit vermogen vaak fundamenteel verschillend, en dat verschil kan  een specifieke behandeling rechtvaardigen. Vormen waarbij de fiscus ieder jaar het lopende rendement afroomt, mogen gunstiger behandeld worden dan, bijvoorbeeld, eenmalige meerwaarden. Binnen die categorieën is er geen reden om het ene financiële product anders te belasten dan het andere.

Stop de ‘statuten’jacht

Interne coherentie van het fiscaal stelsel vermijdt dat er een te grote kloof is tussen het gecombineerde tarief van vennootschapsbelasting en roerende voorheffing enerzijds en de personenbelasting anderzijds. Die wig creëert een te grote stimulans voor  oneigelijk gebruik van vennootschapsstructuren.

Bestrijd fraude zo effectief mogelijk

Bestrijd fiscale en sociale fraude met een eengemaakt zelfstandig agentschap. Streef degelijke internationale afspraken en transparantie na. Maak gebruik van het momentum in de strijd tegen belastingontduiking en -ontwijking door natuurlijke personen om ook in de vennootschapsbelasting een globale(r) beleid te voeren.

Vereenvoudig nu toch eens een keer

Hoe hard moeten we er eigenlijk om smeken of bidden? Het belastingstelsel blijft een jungle met uitzondering op uitzondering. Eenvoud is een basiswaarde om overtollige administratieve last te verminderen bij de overheid en bij de belastingplichtige. Complexiteit speelt enkel in de kaart van gespecialiseerde spelers, die de middelen hebben om er een comparatief voordeel uit te halen. Doe er iets aan! (Dat geldt overigens ook voor het oerwoud van subsidies die dringend eens op hun opportuniteit moeten geëvalueerd). Koppel iedere fiscale maatregel aan één, hooguit twee meetbare doelstellingen. Alleen dan kun je de maatregel ook evalueren op zijn effectiviteit en efficiëntie. Als het parlement van bij het begin van de legislatuur daadkrachtig de ene voorgestelde aftrek na de andere zou hebben geëvalueerd op effectiviteit en noodzaak, dan hadden we misschien al veel kunnen wieden tegen vandaag om opnieuw mooie levenskrachtige plantjes te kunnen laten groeien. Met die ingrepen had dan een diepe verlaging van het tarief op arbeid gefinancierd kunnen worden. Vandaag blijven we achter met torenhoge tarieven op een smalle belastingsbasis.

De uitdaging is te evolueren naar lagere tarieven op een brede belastingbasis. Pas als dergelijke brede belastinghervorming beoogd wordt in plaats van ad hoc maatregelen komt meer fiscale stabiliteit en rechtszekerheid in zicht. Voorspelbaarheid is het keurmerk van een houdbaar fiscaal stelsel. Ga het engagement aan dat na de fundamentele belastingherziening de fiscaliteit minstens gedurende twee legislaturen stabiel blijft.