De zomer van Poetin
De zomer van 2025 was die van Vladimir Poetin. Midden augustus werd de Russische president, internationaal gezocht voor oorlogsmisdaden, door Donald Trump met de rode loper en applaus verwelkomd in Alaska. Vooraf had Trump gedreigd met handelssancties als Rusland niet zou instemmen met een staakt-het-vuren in Oekraïne. Een paar uren tête-à-tête deden hem kiezen voor een pro-Russische vrede. Een paniekerig smeekbezoek van Europese regeringsleiders kon de pauzeknop activeren, maar voor Poetin is de boodschap helder: Trump is en blijft pro-Russisch.
Gevrijwaard door Amerika, bevrijd van internationale isolatie, overtuigd van Europa’s onmacht, kon Poetin vervolgens gloriëren op de top van de Shanghai Samenwerkingsorganisatie. Hand in hand met het China van Xi en in aanwezigheid van onder andere Indië en Iran, zag Poetin er de revanchistische Russische logica gesteund door een revisionistische coalitie voor een andere wereldorde. De Russische ‘grondoorzaken’ voor de invasie van Oekraïne – een herstel van Russisch territorium en Russische macht in Europa, in contestatie van de democratisering na het einde van de Koude Oorlog – vinden nu multinationale doctrinaire legitimatie als een frontlijn in een gewenste nieuwe wereldorde.
In de historische aftakeling van de oude wereldorde gebaseerd op Amerikaanse en westerse normen en regels, vinden Poetin en co een gewillige partner in Amerika zelf. Donald Trump breekt zelf af wat Amerika mondiaal over acht decennia heeft opgebouwd. Hij schept het machtsvacuüm dat autoritaire en militaristische regimes zoals het Rusland van Poetin kunnen uitbuiten. Die dynamiek kan twee kanten uit. Ofwel evolueert de wereld naar een nieuwe koude oorlog tussen de VS en China, ofwel wordt de wereld een multipolaire constellatie van regio’s met regionaal dominante machten. Een Amerikaans-Chinese koude oorlog betekent een duopolie dat elk ander land dwingt tot kiezen en volgen, ook Rusland. Een multipolaire wereld biedt Rusland de kans op een autonome Russische invloedssfeer in Europa.
Als de Amerikaanse koerswending bewaarheid wordt, krijgen China en Rusland hun multipolaire natte droom op een presenteerblaadje aangereikt.
In het Kremlin staat de champagne alvast koud. Nog dit jaar landt de nieuwe defensiestrategie van de Verenigde Staten. De voorbereiding daarvan is deze zomer uitgelekt. Ze suggereert een historische kanteling in Washington. Sinds Obama koos Amerika consistent voor een mondiale strategie tegenover de dreiging van China, ook tijdens het eerste presidentschap van Donald Trump. Maar de nieuwe MAGA-doctrine wil focussen op de veiligheid van het Amerikaanse thuisland en op Amerikaanse dominantie in de Westelijke Hemisfeer. Als die koerswending bewaarheid wordt, krijgen China en Rusland hun multipolaire natte droom zowaar op een presenteerblaadje aangereikt. Dan trekt Amerika zich mondiaal terug en laat het aan China en Rusland om hun eigen invloedssferen te domineren. Dan is Oekraïne slechts het Europese voorproefje van wat ons wereldwijd te wachten staat.
Het Rusland van Poetin wacht niet op het Amerika van Trump voor de agressieve projectie van Russische invloed in Europa. Al vele jaren voert Rusland tot ver in West-Europa een hybride oorlog van desinformatie en propaganda, manipulatie via sociale media, cyberaanvallen, corruptie en staatsterrorisme. Terwijl Amerika globaal de teugels viert en Trump in het moeras van Amerikaanse polarisatie wordt getrokken, ruikt Poetin zijn kans om die oorlog te escaleren. De schending van het luchtruim boven Polen en Roemenië door Russische drones is een provocatie die we via NAVO moeten afblokken. Of we dat willen en kunnen, en of Amerika dat zal steunen, is een test die het zelfvertrouwen in het Kremlin demonstreert. Aan ons om de straffeloosheid te stoppen. Het is slechts een stap in een langdurige confrontatie die Europa vooral zelf zal moeten aangaan.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
