Naar overzicht

Reset Brexit

Ooit zal Brexit historici dienen als een schoolvoorbeeld van desastreus politiek leiderschap. David Cameron die zich door parlementair janhagel laat verleiden tot de roulette van een alles-nietes referendum. Theresa May die als een robot Brexit-mantra herhaalt maar noch in Londen, noch in Brussel aan relaties en allianties werkt. Boris Johnson die een traditionele beleidspartij van hoge stand, de partij van Disraeli, Churchill en Thatcher, instant liquideert voor de fetisj van een politieke deadline.

Ooit zal Brexit business schools dienen als een studiecase rampzalige onderhandelingsstrategie. David Cameron en zijn symbolisch verlanglijstje met verdragsaanpassingen voor Brussel. Theresa May die vanop de kansel haar rode lijnen declameert. Boris Johnson als de premier met de meest kortstondige politieke meerderheid in de Britse geschiedenis.

Maar als we niet bijleren, dreigt Brexit ook augustus 1914, het Verdrag van Versailles en de val van de Berlijnse Muur te vergezellen als een dieptepunt van Europese politieke myopie. In 1914 zag niemand de ernst van een mogelijke oorlog. In Versailles zag niemand het gevaar van herstelbetalingen voor de fragiele Duitse democratie. Na de implosie van het communisme zag niemand het belang van een voorzichtige aanpak van een gekwetst Rusland. En vandaag de dag denkt niemand na over wat de erfenis van een verzuurde Brexit kan zijn.

Bondgenoot

Brexit gaat om veel meer dan de economische handel met een land dat zich terugtrekt uit de Europese interne markt. Groot-Brittannië, en Engeland in het bijzonder, is een strategische en militaire bondgenoot, een ambitieuze historische natie die op het internationale toneel gemeenschappelijke waarden en belangen koestert. Dat staat allemaal niet in de Brexit-onderhandeling en staat ook niet ter discussie. Maar het kan wel het collaterale slachtoffer zijn van een verknoeide Brexit.

De 21ste eeuw wordt een moeilijke eeuw voor het vergrijzende Europa en zijn edele democratische principes. In die harde wijde wereld horen de Britten aan onze zijde, en wij aan de hunne. We moeten uit de Brexit geraken met een reservoir van vertrouwen en goodwill aan beide kanten van het Kanaal. Europa kan zich noch een politiek disfunctioneel, noch een politiek nationalistisch of extremistisch Verenigd Koninkrijk veroorloven. We kunnen evenmin de Britse natie opsluiten in een eindeloze reeks apothekersdiscussies over regels, centen en percenten.

Op de politieke déconfiture in Londen wordt in Europa met veel te veel onverschilligheid en gelatenheid gereageerd. Als de volgende Britse verkiezingen nationalisten of extreemlinks aan de macht helpt, zit heel Europa met een kater. Een Britse institutionele crisis is ook onze crisis. Een verbitterde Britse publieke opinie is een grote handicap voor de Europese Unie. Politieke en diplomatieke wonden zullen strategische littekens worden. Als we niet opletten, verlaat Engeland niet alleen de Unie maar ook Europa.

Generatieclash

Het Brexit-referendum was een generatieclash waarbij vooral oudere Britten zich emotioneel van het continent afkeerden. Dat kon ons doen uitkijken naar een toekomst waarin de jongere generaties een Europese bestemming voor hun eiland zouden kiezen. Maar de collectieve mismeestering van het Brexit-proces dreigt de verstandhouding tussen het VK en Europa diepgaand te verzuren.

Brexit mag dan al geen Europese verantwoordelijkheid zijn, maar het is zeker een Europees probleem. Het Verenigd Koninkrijk is niet zomaar een lidstaat. De regels om uit de Unie te treden, zijn niet voor dit scenario gemaakt. Als we niet bereid zijn om voor een bijzonder land een bijzondere positie te maken, dan dreigen we een bijzondere bondgenoot te verliezen.

De komende weken van relatieve Britse parlementaire rust zijn wellicht de weken van de laatste kans. Ik hoop dat in Berlijn en Parijs de geschiedenis leeft en de verleiding van dominantie sterft. Het is tijd voor een reset met de Britten en voor een nieuwe speciale relatie.

Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.