De toekomst van de Brexit is de toekomst van Europa
Eind deze maand verlaat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie. Brexit begon als een freak referendum, de laatste ademtocht van generaties met fantoompijn voor het Britse Rijk. Zovele omwentelingen verder steunt brexit op een robuuste parlementaire meerderheid en een triomferende nationalistische conservatieve partij. Wat we in de komende maanden zullen onderhandelen, zal voor lange tijd onze relatie met de Britten bepalen.
De cruciale vraag is hoe intiem de handelsrelatie tussen de EU en het VK zal worden. Hoe intiemer de relatie, hoe minder politieke soevereiniteit voor het VK. Open toegang tot de Europese interne markt betekent de regels van die markt respecteren zonder ze mee te kunnen bepalen. Brexit wordt dan meer symbolische fictie dan werkelijkheid. Tegelijkertijd zou het VK geen prijs voor afvalligheid betalen. Nagenoeg alle economische lusten, zonder de lasten: geen open grenzen, geen bijdragen aan de EU-begroting.
Hoe groter daarentegen de afstand in de handelsrelatie, hoe groter het risico dat het VK geen partner maar een concurrent wordt. Dat zou belangrijke strategische risico’s inhouden voor het Europese continent. De Verenigde Staten hebben historisch een speciale relatie met het VK en een ambivalentie tegenover de EU als machtsblok. Met de Britten buiten de Unie heeft Amerika een alternatief voor de Unie binnen Europa. Onder president Trump is dat een hefboom voor een handelsoorlog met de Unie.
Rusland en Turkije willen niets liever dan heersen door Europa te verdelen. Als de Britten hun economische toekomst buiten de Unie moeten zoeken, zal hen dat spontaan richting Moskou en Ankara drijven. China is een concurrent voor de Verenigde Staten in de digitale technologie die economie, nationale veiligheid en defensie versmelt. Als het VK van Europa wegglijdt, zal zijn relatie met China meer Amerikaans antagonistisch kleuren. Tegelijkertijd zal China in Europa dan meer gewicht en tegengewicht zoeken.
Een harde brexit zou van de Europese Unie het toneel maken waar China en de Verenigde Staten voor globale economisch dominantie strijden, met het Verenigd Koninkrijk voorspelbaar in het Amerikaanse kamp. Brexit zou dan een historische kloof slaan, in het bondgenootschap tussen Europa en Engeland, en tussen Europa en Amerika. De Europese Unie kan zich simpelweg geen geopolitieke vervreemding van het Verenigd Koninkrijk veroorloven.
Maar het Verenigd Koninkrijk kan zich evenmin een economische vervreemding van de Europese Unie veroorloven. Groot-Brittannië heeft noch de ademruimte, noch de wil om zich als een paradijs van lage belastingen en lage kosten te ontwikkelen. De nabijheid van, en de toegang tot de grote Europese markt is voor de Britse welvaart en cohesie noodzakelijk. Zonder een sterke handelsband met de Unie kan Schotse onafhankelijkheid en zelfs Ierse hereniging het voortbestaan van het Verenigd Koninkrijk bedreigen.
Premier Boris Johnson heeft thans een grote parlementaire meerderheid en een verbrede achterban. Hij is niet langer de slaaf van brexit-puristen en kan compromissen sluiten. De Europese Unie kan hem een speciale en genereuze handelsrelatie gunnen. Daarmee zal het Groot-Brittannië in Europa verankeren, als handelspartner, als militaire macht, als bondgenoot in nationale veiligheid, als diplomatieke en geopolitieke partner. Daarmee zal de ecologisch-industriële planning voor een groene Europese economie niet door Duitse en Franse nationale ambities worden gekaapt.
Zonder het Verenigd Koninkrijk als bevoorrechte partner dreigt de Europese Unie zichzelf strategisch te amputeren. Zonder de Unie als bevoorrechte partner dreigt het Verenigd Koninkrijk zichzelf tot een vrijbuitersstaat te reduceren. Revanchisme of superioriteitsgevoel in Brussel is compleet misplaatst, evenals neo-imperiale illusies in Londen. De toekomst van brexit is de toekomst van Europa, Groot-Brittannië inbegrepen. Ik hoop dat de politieke elites aan beide zijden van het Kanaal zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
De cruciale vraag is hoe intiem de handelsrelatie tussen de EU en het VK zal worden. Hoe intiemer de relatie, hoe minder politieke soevereiniteit voor het VK. Open toegang tot de Europese interne markt betekent de regels van die markt respecteren zonder ze mee te kunnen bepalen. Brexit wordt dan meer symbolische fictie dan werkelijkheid. Tegelijkertijd zou het VK geen prijs voor afvalligheid betalen. Nagenoeg alle economische lusten, zonder de lasten: geen open grenzen, geen bijdragen aan de EU-begroting.
Hoe groter daarentegen de afstand in de handelsrelatie, hoe groter het risico dat het VK geen partner maar een concurrent wordt. Dat zou belangrijke strategische risico’s inhouden voor het Europese continent. De Verenigde Staten hebben historisch een speciale relatie met het VK en een ambivalentie tegenover de EU als machtsblok. Met de Britten buiten de Unie heeft Amerika een alternatief voor de Unie binnen Europa. Onder president Trump is dat een hefboom voor een handelsoorlog met de Unie.
Moskou en Ankara
Rusland en Turkije willen niets liever dan heersen door Europa te verdelen. Als de Britten hun economische toekomst buiten de Unie moeten zoeken, zal hen dat spontaan richting Moskou en Ankara drijven. China is een concurrent voor de Verenigde Staten in de digitale technologie die economie, nationale veiligheid en defensie versmelt. Als het VK van Europa wegglijdt, zal zijn relatie met China meer Amerikaans antagonistisch kleuren. Tegelijkertijd zal China in Europa dan meer gewicht en tegengewicht zoeken.
Een harde brexit zou van de Europese Unie het toneel maken waar China en de Verenigde Staten voor globale economisch dominantie strijden, met het Verenigd Koninkrijk voorspelbaar in het Amerikaanse kamp. Brexit zou dan een historische kloof slaan, in het bondgenootschap tussen Europa en Engeland, en tussen Europa en Amerika. De Europese Unie kan zich simpelweg geen geopolitieke vervreemding van het Verenigd Koninkrijk veroorloven.
Maar het Verenigd Koninkrijk kan zich evenmin een economische vervreemding van de Europese Unie veroorloven. Groot-Brittannië heeft noch de ademruimte, noch de wil om zich als een paradijs van lage belastingen en lage kosten te ontwikkelen. De nabijheid van, en de toegang tot de grote Europese markt is voor de Britse welvaart en cohesie noodzakelijk. Zonder een sterke handelsband met de Unie kan Schotse onafhankelijkheid en zelfs Ierse hereniging het voortbestaan van het Verenigd Koninkrijk bedreigen.
In Europa verankeren
Premier Boris Johnson heeft thans een grote parlementaire meerderheid en een verbrede achterban. Hij is niet langer de slaaf van brexit-puristen en kan compromissen sluiten. De Europese Unie kan hem een speciale en genereuze handelsrelatie gunnen. Daarmee zal het Groot-Brittannië in Europa verankeren, als handelspartner, als militaire macht, als bondgenoot in nationale veiligheid, als diplomatieke en geopolitieke partner. Daarmee zal de ecologisch-industriële planning voor een groene Europese economie niet door Duitse en Franse nationale ambities worden gekaapt.
Zonder het Verenigd Koninkrijk als bevoorrechte partner dreigt de Europese Unie zichzelf strategisch te amputeren. Zonder de Unie als bevoorrechte partner dreigt het Verenigd Koninkrijk zichzelf tot een vrijbuitersstaat te reduceren. Revanchisme of superioriteitsgevoel in Brussel is compleet misplaatst, evenals neo-imperiale illusies in Londen. De toekomst van brexit is de toekomst van Europa, Groot-Brittannië inbegrepen. Ik hoop dat de politieke elites aan beide zijden van het Kanaal zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
