Waalse les
Wanneer het overheid boven is, wanneer de publieke schulden de pan uit swingen, wanneer groene en technologische relanceplanning domineert, wanneer denkers economische groei, markten en begrotingsdiscipline de vuilbak in schrijven, is een natuurramp zoals de watersnood in Wallonië ook een nuttige les.
Ziehier een regio waar het al lang overheid en schulden à gogo is. De Waalse overheidsschuld zal in 2025 zowat 200% van de regionale inkomsten bedragen, natuurramp niet meegerekend. Wallonië is olympisch kampioen relance met een cyclus van vier Marshall-plannen sinds 2005, nu bekroond met een vijfde post-coronaplan. Eén op vijf euro’s in het Waalse budget is directe overheidssteun voor economische spelers, een terugkerende bonanza van zowat drie miljard euro per jaar. Daarbovenop werkt één op vier Walen, meer dan de helft van de hele actieve bevolking, voor de overheid.
Dan komt de watersnood. En wat blijkt? De alomtegenwoordige Waalse overheid blijkt nogal afwezig, niet alleen door de omvang van de ramp. De overambitieuze overheidsconstellatie in Wallonië faalt in de overheidskerntaken van infrastructuur, waterhuishouding, crisismanagement en capaciteit voor rampenbestrijding. De bevolking van de getroffen regio is te afhankelijk van de overheden om zelf te mobiliseren en te investeren. Het gemiddelde jaarlijks bruto-inkomen in Verviers bedraagt minder dan 15.000 euro.
Geld uit herstelplan na pandemie
Wat kan dan wel? Meer schulden, natuurlijk. Van het zoveelste ambitieuze relanceplan, deze keer het herstelplan na de pandemie, worden miljarden gedraineerd voor reconstructie. Dat herstelplan wordt voor een derde betaald met Europese subsidies, de rest is nieuwe overheidsschuld. Wallonië heeft ook een ongebruikte autosnelweg beschikbaar als tijdelijk stort voor de vele tonnen afval: voorwaar een illustratie van goed bestuur en productieve overheidsinvestering.
En dan is er nog de privésector. Naar verluidt wil de Waalse regering een wettelijk verankerd uitbetalingsplafond schrappen, zodat de schadeverzekeraars meer moeten ophoesten dan hun polissen voorzien. De rechtszekerheid gaat overboord en de rekening gaat naar bedrijven met grote overheidsafhankelijkheid in hun business, onder andere Ethias, Belfius en P&V. Wallonië en zijn economisch model ten voeten uit.
Ziedaar de Waalse les. Een grote overheid, een actieve overheidssturing met overheidsschulden, zijn allesbehalve een mirakelrecept. Die overheid verliest zich vaak in een wirwar van bestedingen en politieke modes, terwijl de saaie maar fundamentele overheidstaken verwaarloosd worden. Overheidssturing garandeert geen duurzame groei, maar kan de economie politiseren of corrumperen. Ze kan mens en bedrijf overheidsafhankelijk maken en algemeen vernieuwing fnuiken. Overheidsschulden zijn geen teken van macro-economische gezondheid maar van chronische ziekte als ze de economie niet productief dynamiseren.
Planwonder kan innovatie markt niet kloppen
Economische groei is geen luxe maar een noodzaak. Privaat ondernemerschap, marktwerking, banen gedragen door winsten en aandeelhouders en niet door subsidies, initiatief gedreven door persoonlijke in plaats van politieke ambitie, betekenen veerkracht en zelfredzaamheid. Budgettaire discipline is noodzakelijk opdat de overheid in geval van ramp of crisis haar taak als redder in nood zou kunnen vervullen. Het is gemakkelijk relanceplannen te schrijven, maar het is aartsmoeilijk om de relance te maken of te voorspellen. Geen enkele planwonder kan de markt kloppen in innovatie, behalve ten koste van de vertraging daarvan, die uiteindelijk iedereen verarmt.
België en Vlaanderen zijn een lightversie van Wallonië, met schulden en bureaucratie bezwaard, door relanceplanning gegrepen. We houden de Waalse les maar best indachtig, of we zijn voorbestemd ze te herhalen.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.