Van kost naar koers
Is investeren in defensie goed voor de economie? Het is een terechte bekommernis nu de overheidsuitgaven en de begrotingstekorten de pan uit swingen. Budgettaire voorzichtigheid is noodzakelijk en we moeten ons niet rijk rekenen met terugverdieneffecten bij aanbestedingen. Maar dat is slechts één kant van de medaille.
Inflatie, energieprijzen, opvangkosten en stagnerende groei: de economische impact van de oorlog in Oekraïne is enorm. De Europese Unie en haar lidstaten besteedden al meer dan 800 miljard euro om stijgende energiekosten te compenseren. De kosten van de oorlog zelf, zoals we die in Europa nu ervaren, bedragen al meer dan 140 miljard euro. België gaf al voor meer dan twee miljard euro bilaterale steun aan Oekraïne, boven op ons aandeel in de collectieve EU-steun.
De les is duidelijk: het prijskaartje van onveiligheid is groter dan dat van veiligheid. Defensie moet juist onze veiligheid herstellen.
Defensie gaat ook over veel meer dan klassieke wapens en gewapende conflicten. Het gaat tevens over het beschermen van onze markt en handel, over digitalisering en de beveiliging van communicatienetwerken, het versterken van infrastructuur en het garanderen van energievoorziening. Die investeringen hebben veel economisch potentieel omdat ze zowel civiele als militaire doeleinden dienen.
Neem infrastructuur. Door onze ligging wordt België een potentiële logistieke hub in geval van conflict. Versterken van wegen, bruggen en spoorwegen is dan aangewezen: uitgaven die op lange termijn renderen. Zo is de kans reëel dat de fameuze 'IJzeren Rijn' - al decennialang een twistappel tussen Vlaanderen en Nederland - er nu wel zal komen. Daarmee zou het Antwerpse havengebied eindelijk ook een goederenspoorverbinding krijgen met het Duitse Ruhrgebied.
Europese autonomie
Extra inspanningen voor defensie in de NAVO moeten ons behoeden voor een conflict met de VS van Trump, voorwaar geen economisch detail. Maar ze dienen ook een strategie om Europa collectief autonomer te maken in kritieke technologieën en wapensystemen.
Dat gebeurt mee onder aansturing van de Europese Unie, die daarvoor zowel Europese begrotingsmiddelen, nationale bestedingen als privaat kapitaal wil mobiliseren. Onze tijd verschilt van eerdere investeringsrondes in defensie: het gaat om strategisch industrieel beleid voor Europa en op Europese schaal.
Als wij daar verstandig op inspelen, biedt die Europese publiek-private industriële agenda een groot marktpotentieel voor Belgische bedrijven. Een inhaalbeweging van publieke defensie-uitgaven moet ons daarom aan de tafel krijgen.
Kijk maar naar Duitsland, dat 600 miljard euro veil heeft voor defensie en veiligheid om zich in de Europese polepositie te plaatsen. Alleen al die Duitse plannen bieden onze hooggespecialiseerde defensiebedrijven kansen als toeleveranciers. Het komt er wel op aan dat onze regering ervoor zorgt dat het marktspeelveld in Europa correct blijft.
Het internet, gps, aanraakschermen, de computermuis: het zijn voorbeelden van consumententechnologie met wortels in het DARPA, het agentschap van het Amerikaanse ministerie van defensie dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van militaire technologie. Investeren in defensie is ook investeren in onderzoek en ontwikkeling van economische innovatie, denk maar aan AI, satellieten, drones en autonome voertuigen.
In die context past bijvoorbeeld de oprichting van een Belgisch of Vlaams defensiefonds als investeringsvehikel. Met goede keuzes kan dit voor ons nieuwe bedrijven opleveren.
Met Exail Robotics huist België vandaag een topspeler in onderwaterdrones, omdat we met onze marine al vele jaren specialiseren in mijnenvegen. Die knowhow kunnen we nu verzilveren in risicozeeën wereldwijd. Mijnenvegen is klassieke wapentechnologie, maar het punt is: met een goede publieke strategie kan private economische activiteit echt volgen.
Collectieve ambitie
Helaas verplicht onveiligheid ons tot meer investeren in defensie. Een duidelijke strategie en een goede coördinatie tussen de overheden binnen België en tussen de overheid en de marktspelers binnen Europa, zullen tegelijkertijd bouwen aan veiligheid en zekerheid, alsook aan innovatie met welvaartspotentieel.
Laten we in ons land collectief ambitie tonen om die opportuniteit van Europese defensie echt te grijpen. Wij pleiten voor een nationale defensietop waar defensie, veiligheid, industrie en financiële sector verbonden worden in een gemeenschappelijke win-winaanpak.
