Naar overzicht

Trumpcare

Eén van de meest hardnekkige mythes over de Verenigde Staten is de veronderstelling dat Amerika geen sociale zekerheid kent en sociale bescherming aan de markt overlaat. In werkelijkheid kent de VS een zeer uitgebreide welvaartsstaat die vaak meer kost dan zijn Europese tegenhanger. Neem nu gezondheidszorg. Daaraan besteedt geen enkel land ter wereld meer dan de VS. Maar liefst 17 procent van de hele Amerikaanse economie gaat jaarlijks naar gezondheidszorg, zijnde meer dan tienduizend dollar voor elke Amerikaan. De Belg heeft zijn totale gezondheidszorg voor omgerekend een pak minder dan vierduizend dollar per jaar.

Een kleine helft van de Amerikaanse triljoenenuitgaven voor gezondheidszorg komt van de overheid zelf, vooral via Medicare voor ouderen en Medicaid voor personen met een laag inkomen. In verhouding tot zijn economie, besteedt vadertje staat in de VS evenveel aan gezondheidszorg dan de Belgische staat. Per hoofd van de bevolking geeft dat een stuk meer overheidsbesteding, met dank aan de proportioneel grotere Amerikaanse economie. Tot daar dus die veronderstelde privémarkt.

Private verzekeringen

Maar dat is slechts het begin. De andere helft van de gezondheidsuitgaven in de VS zijn weliswaar vooral private verzekeringen, maar die zijn zwaar gesubsidieerd. Amerika trekt al lang de kaart van verzekering van werknemers door werkgevers die daartoe worden aangemoedigd via een fiscale vrijstelling voor de verzekeringspremies. Verreken die fiscale gunstbehandeling en de kostprijs van gezondheidszorg voor de Amerikaanse overheid stijgt ruim boven het Belgische en Europese niveau.

En dan kwam Barack Obama. Die wou iets doen aan de hallucinante vaststelling dat Amerika het duurste gezondheidszorgsysteem combineert met tientallen miljoenen niet-verzekerden, vooral gezonde jongeren en werknemers van werkgevers die geen verzekering aanbieden. Obama, die in Europa doorgaat voor een sociaaldemocraat, deed wat wij onversneden privatisering zouden noemen: hij maakte privéverzekering principieel verplicht. Een miljardencadeau voor de branche, zij het met uitzonderingen, met veronderstelde concurrentie tussen verzekeraars en – natuurlijk – met fiscale ondersteuning.

Obamacare is erin geslaagd om meer Amerikanen verzekering te laten betalen of krijgen, maar heeft de verzekeringspremies niet onder controle gekregen. Daarmee is de peperdure Amerikaanse gezondheidszorg nog duurder geworden. Als het zo doorgaat, wordt straks één dollar op vijf in de VS aan gezondheidszorg besteed. De kostprijs voor de federale overheid, rechtstreeks in uitgaven en onrechtstreeks in belastingkortingen, dreigt verlammend te worden.

Uitgaven onder controle krijgen

De republikeinen hebben daarmee redenen te over om Trumpcare te maken: ze willen wat graag sociale overheidsuitgaven onder controle krijgen, ze haten de federale verzekeringsplicht en snakken naar echte marktwerking. Elk van deze doelstellingen zal echter de Amerikaanse gezondheidszorg selectiever maken. Minder overheidsuitgaven raakt ouderen en armen. Geen verzekeringsplicht treft werknemers in het kleinbedrijf. Echte marktwerking, zonder het hele web van subsidies en regulering, zou de doorsnee Amerikaan plots voor eigen verantwoordelijkheid plaatsen. De politicus die daarvoor kiest, pleegt electoraal zelfmoord.

Hoezeer de ideologische scherpslijpers ook mogen vloeken: gesubsidieerde private ziekteverzekering is voor de Amerikaanse kiezer een heilige gewenning. Als Trumpcare er ooit komt, zal de eindeloos diverse, maar ook oeverloos complexe en inefficiënte Amerikaanse gezondheidszorg daarom vooral blijven bestaan. Vraag het maar aan Obama.

Deze opinie verscheen in Trends op 30/03/2017