Ook ECB-regels worden vloeibaar onder druk
De raad van bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) heeft boeiende discussies achter de rug. Keer op keer moest ze beslissen over de toegang van de Griekse banken tot de liquiditeitsprogramma’s, in aanwezigheid van Yannis Stournaras, de gouverneur van de Griekse centrale bank.
De ELA-noodkredieten (Emergency Liquidity Arrangement) wijken af van de standaardregel die stelt dat mogelijke verliezen gelijk verdeeld worden over de 19 centrale banken van de eurozone. Dit betekent: in verhouding met de omvang van hun economie en bevolking.
"Veel van de huidige discussies houden eigenlijk een fictie in stand die heel ver afstaat van de realiteit"
ELA treedt in werking als banken onvoldoende geschikt onderpand hebben om bij de centrale bank aan te bieden in het geval van liquiditeitsoperaties. Hierbij blijft theoretisch het risico bij de nationale centrale bank en dit gebeurt normaal aan een hogere rente.
De ECB heeft weliswaar een boek met regels, maar dat wordt herschreven zoveel men wil. De flexibiliteit om van die regels af te wijken, blijkt onbeperkt.
Zo kon Griekenland eerder zijn banken van liquiditeiten voorzien onder de standaardprocedure, ondanks het feit dat het onderpand toen al technisch niet meer geldig was. Griekse banken bleken aan elkaar te lenen, waarna deze leningen geëffectiseerd aangeboden werden als onderpand voor... nieuwe liquiditeiten. Het is een achterpoortje dat eerder ook de Ierse banken gebruikten.
De waarheid is dus dat de ECB de regels kan aanpassen aan de omstandigheden. Veel van de huidige discussies houden eigenlijk een fictie in stand die heel ver afstaat van de realiteit. Zo leenden de Griekse banken eind vorig jaar al 56 miljard euro van het eurosysteem via de Griekse nationale bank. Ze hielden nochtans maar 12 miljard aan in overheidspapier dat ze konden gebruiken als onderpand. Bovendien was een belangrijk deel daarvan schatkistpapier, waarvoor de ECB aparte regels hanteert. Regels die ze ook op eigen houtje aanpast. Leden van de ECB hebben zelfs al aangegeven dat het perfect mogelijk is dat Griekenland bankroet gaat en tegelijkertijd tot de eurozone blijft behoren. De mogelijke scenario’s zijn dus veel talrijker dan analisten vandaag doen uitschijnen.
Kraan dicht
Het stopzetten van de Griekse financiering is een politieke beslissing, die hooguit verpakt kan worden als een technocratische beslissing van de ECB. Wat als de kraan dichtgedraaid wordt? Wel, de geschiedenis bevat talloze voorbeelden waar op dat moment overgestapt wordt op depositocertificaten. Jaarlijks doet de Griekse staat binnenlandse betalingen van ongeveer 80 miljard euro voor lonen en uitkeringen. Als de Griekse overheid alle ambtenarensalarissen in dergelijke certificaten uitkeert, heeft ze onmiddellijk meer dan genoeg euro’s om de buitenlandse leningen terug te betalen. In de Verenigde Staten hebben de deelstaten zich al meermaals op deze techniek verlaten.
De geloofwaardigheid van de Griekse overheid bij haar eigen burgers bevindt zich echter ver onder het nulpunt. Het gebruik van dit type certificaten lijkt aanlokkelijk omdat Griekenland tegelijkertijd tot de eurozone blijft behoren, maar het binnenlands betaalverkeer faciliteert zonder afhankelijk te zijn van de euro. De problemen die de staat heeft om belastingen te innen, zullen er wellicht door worden verergerd. Als de Griekse staat zo’n parallelle munt mogelijk maakt, zullen de Griekse banken ervaren dat de bevolking verder euro’s afhaalt en dat ze zelf overspoeld worden met certificaten.
Het systeem met depositocertificaten zou dan een tijdelijke oplossing blijken voor de financieringsproblemen van de Griekse staat, maar het zou de problemen van de banken waarschijnlijk nog complexer maken. Meer dan enkele maanden tijd kopen zal het dan ook niet doen. Maar voor Yanis Varoufakis is dat vandaag misschien meer dan genoeg.
