Handelsnationalisme
Het Wereld Economisch Forum is een hoogmis psychotherapie voor de internationale bedrijfselite. Ieder jaar wordt diep gereflecteerd over de staat der mensheid. Dit jaar willen de zakenlui zich uiten als ‘stakeholders voor cohesie en duurzaamheid’. Maar terwijl de topspelers van de wereldeconomie zich bezinnen over hun persoonlijke rol, verschuiven de spelregels onder hun voeten.
De eerste fase van een handelsakkoord tussen de Verenigde Staten en China werd in Davos met opluchting begroet. De wereldeconomie snakt naar economische stabiliteit. De voorlopige economische vrede tussen de twee grootste economieën is echter een oorlogsverklaring aan de rest van de wereld. China verbindt zich om de komende twee jaar 200 miljard dollar meer te importeren uit de VS. Dat kan alleen door minder te importeren uit andere landen, ook Europese.
China bedreigt de globalisering omdat zijn model van overheidssturing en overheidsbedrijven systemisch oneerlijke concurrentie inhoudt. Het gebruikt internationale handel voor economisch nationalisme. Het nieuwe handelsakkoord trekt de VS daarin mee. Verplichte invoer uit de VS vergt een Chinese overheid die bedrijven tot aankopen dwingt. Amerika is medeplichtig aan Chinees staatskapitalisme. Het recupereert Chinees economisch nationalisme voor Amerikaans nationalisme. Andere landen kunnen de pot op.
Wanneer grootmachten handelsakkoorden gebruiken om zichzelf tot winnaars te kronen en anderen tot verliezers te veroordelen, wordt globalisering gedegradeerd tot het recht van de sterkste. In plaats van een breed gemeenschappelijk speelveld voor vrijhandel ten bate van iedereen, krijgen we een verkaveling van het speelveld voor gestuurde handel ten bate van insiders en ten koste van outsiders.
De politisering van de internationale handel voor nationale belangen werkt besmettelijk. Ze ondermijnt het vertrouwen tussen landen. Zo krimpt de bandbreedte voor internationale politieke consensus. Dat noopt landen tot geprivilegieerde en selectieve akkoorden. Daardoor vermindert de mogelijkheid voor internationale handelsakkoorden. Dat leidt tot nog meer nationalisme en politisering. Handelsnationalisme is een vicieuze cirkel.
Ook Europa schuift op richting nationalisme. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk willen buitenlandse technologiebedrijven onderwerpen aan binnenlandse belastingen. De Europese Commissie wil invoer naar Europa onderwerpen aan een koolstofbelasting als die komt uit landen met minder klimaatambities.
Vrijhandel betekent nationale politieke verschillen respecteren binnen onderhandelde grenzen. Europa wil nu handel gebruiken om zijn eigen politieke keuzes eenzijdig op te dringen. Natuurlijk streeft het Europees beleid naar een hoger doel van eerlijke belastingen en duurzame groei. Maar in de praktijk betekent het Europese bedrijven beschermen en niet-Europese belasten.
China wil Chinese bedrijfskampioenen en Chinese invloed. De Verenigde Staten willen Amerikaanse banen en export. De Europese Unie wil groene industriële macht en meer technologische soevereiniteit. De drie grootste economische mogendheden op de planeet hebben, elkeen op hun manier, globalisering ingeruild voor handelsnationalisme. China is nooit anders geweest. Het werd getolereerd in de hoop dat handel het Chinees nationalisme zou doen verwateren. In plaats daarvan heeft handel de nationalistische besmetting universeel verspreid.
De wereld wordt armer en gevaarlijker als handel niet langer dient om te verenigen maar om te verdelen. Als nationalisme handelsakkoorden dicteert dan wordt handel een instrument voor conflict in plaats van een hefboom voor vrede. De wereld snakt naar meer standaarden, over klimaat, veiligheid, technologie, digitalisering en migratie. Vrijhandel kan standaarden faciliteren, door politieke en economische convergentie. Handelsnationalisme zal standaarden ondermijnen en de belangen van de grootste landen promoten. Tot die de hele wereld in kampen hebben verdeeld.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
De eerste fase van een handelsakkoord tussen de Verenigde Staten en China werd in Davos met opluchting begroet. De wereldeconomie snakt naar economische stabiliteit. De voorlopige economische vrede tussen de twee grootste economieën is echter een oorlogsverklaring aan de rest van de wereld. China verbindt zich om de komende twee jaar 200 miljard dollar meer te importeren uit de VS. Dat kan alleen door minder te importeren uit andere landen, ook Europese.
China bedreigt de globalisering omdat zijn model van overheidssturing en overheidsbedrijven systemisch oneerlijke concurrentie inhoudt. Het gebruikt internationale handel voor economisch nationalisme. Het nieuwe handelsakkoord trekt de VS daarin mee. Verplichte invoer uit de VS vergt een Chinese overheid die bedrijven tot aankopen dwingt. Amerika is medeplichtig aan Chinees staatskapitalisme. Het recupereert Chinees economisch nationalisme voor Amerikaans nationalisme. Andere landen kunnen de pot op.
Recht van de sterkste
Wanneer grootmachten handelsakkoorden gebruiken om zichzelf tot winnaars te kronen en anderen tot verliezers te veroordelen, wordt globalisering gedegradeerd tot het recht van de sterkste. In plaats van een breed gemeenschappelijk speelveld voor vrijhandel ten bate van iedereen, krijgen we een verkaveling van het speelveld voor gestuurde handel ten bate van insiders en ten koste van outsiders.
De politisering van de internationale handel voor nationale belangen werkt besmettelijk. Ze ondermijnt het vertrouwen tussen landen. Zo krimpt de bandbreedte voor internationale politieke consensus. Dat noopt landen tot geprivilegieerde en selectieve akkoorden. Daardoor vermindert de mogelijkheid voor internationale handelsakkoorden. Dat leidt tot nog meer nationalisme en politisering. Handelsnationalisme is een vicieuze cirkel.
Ook Europa schuift op richting nationalisme. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk willen buitenlandse technologiebedrijven onderwerpen aan binnenlandse belastingen. De Europese Commissie wil invoer naar Europa onderwerpen aan een koolstofbelasting als die komt uit landen met minder klimaatambities.
Vrijhandel betekent nationale politieke verschillen respecteren binnen onderhandelde grenzen. Europa wil nu handel gebruiken om zijn eigen politieke keuzes eenzijdig op te dringen. Natuurlijk streeft het Europees beleid naar een hoger doel van eerlijke belastingen en duurzame groei. Maar in de praktijk betekent het Europese bedrijven beschermen en niet-Europese belasten.
Nationalistische besmetting
China wil Chinese bedrijfskampioenen en Chinese invloed. De Verenigde Staten willen Amerikaanse banen en export. De Europese Unie wil groene industriële macht en meer technologische soevereiniteit. De drie grootste economische mogendheden op de planeet hebben, elkeen op hun manier, globalisering ingeruild voor handelsnationalisme. China is nooit anders geweest. Het werd getolereerd in de hoop dat handel het Chinees nationalisme zou doen verwateren. In plaats daarvan heeft handel de nationalistische besmetting universeel verspreid.
De wereld wordt armer en gevaarlijker als handel niet langer dient om te verenigen maar om te verdelen. Als nationalisme handelsakkoorden dicteert dan wordt handel een instrument voor conflict in plaats van een hefboom voor vrede. De wereld snakt naar meer standaarden, over klimaat, veiligheid, technologie, digitalisering en migratie. Vrijhandel kan standaarden faciliteren, door politieke en economische convergentie. Handelsnationalisme zal standaarden ondermijnen en de belangen van de grootste landen promoten. Tot die de hele wereld in kampen hebben verdeeld.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
