Een belastinghervorming is geen hanengevecht
Het huidige belastingdebat heeft veel weg van een hanengevecht waarbij de ene symboolmaatregel uitgespeeld wordt tegen de andere. Wat echt telt voor de burger wordt niet aangepakt. Iedereen wil blijkbaar zijn belastingen doen dalen en die van anderen doen stijgen. ‘Don’t tax you, don’t tax me, tax the ...
Het huidige belastingdebat heeft veel weg van een hanengevecht waarbij de ene symboolmaatregel uitgespeeld wordt tegen de andere. Wat echt telt voor de burger wordt niet aangepakt.
Iedereen wil blijkbaar zijn belastingen doen dalen en die van anderen doen stijgen. ‘Don’t tax you, don’t tax me, tax the man behind the tree.’ Een echte belastinghervorming overstijgt dat spelletje.
Dat vergt een viertrapsraket. Eerste trap: bepaal de voorwaarden van de fiscaliteit van de toekomst. Tweede trap: schat de impact in van beoogde veranderingen op relevante criteria zoals rechtvaardigheid en efficiëntie. Pas dan volgt het uitwerkingsplan. En het is cruciaal te blijven evalueren in hoeverre de doelstellingen behaald zijn en of er al dan niet onverwachte neveneffecten zijn.
Of een maatregel sympathiek oogt, mag niet de doorslag geven in de beoordeling. Belastingen herleiden tot het berekenen van een plaatje ‘voor en na’ is gedoemd tot slecht beleid. Wie een aanslag krijgt, is niet altijd diegene op wie de belasting werkelijk drukt.
Er zijn immers veel mogelijkheden om belastingen af te wentelen op anderen. Zo komen bedrijfsbelastingen veelal populair over bij de ‘man in de straat’, omdat ze betaald worden door ‘de bedrijven’. Iemand zou eens moeten uitleggen dat dat misplaatst is. Het gevolg kan zijn dat er in dit land minder kapitaal per werknemer ingezet wordt, wat leidt tot lagere lonen of minder tewerkstelling. Een echte staatsman of -vrouw durft dat zelf uit te leggen aan de achterban, in plaats van het over te laten aan de economisch expert.
Het is ook essentieel de wisselwerking tussen sociale uitkeringen en fiscaliteit goed te begrijpen en er rekening mee te houden. Men mag zich vooral niet blindstaren op een momentopname. Een echte belastinghervorming moet worden beoordeeld over de hele levenscyclus van een gezin.
‘Eenvoud, eenvoud, eenvoud’ moet een kernwaarde zijn. Verlies dat uit het oog en we stranden waar we nu zijn: inefficiëntie, te hoge belastingen, welvaartsvernietiging en hemeltergende complexiteit.
Een echte fiscale hervorming weegt het voordeel van élke overwogen uitzondering af tegen de complexiteit van het systeem. Een voorbeeld maakt dat duidelijk. Duurzame economische groei vereist dat men niet nodeloos de keuze van de belastingbetaler verstoort om eerder vandaag dan wel later geld uit te geven. Onze huidige fiscaliteit - met al haar vrijstellingen, aftrekken en verminderingen - komt daaraan niet tegemoet.
We missen in het debat economisch gefundeerde argumenten die de belastingbetaler én de overheid aanzetten tot rechtvaardiger en efficiëntere heffing, inning en betaling van belastingen. Een fundamentele belastinghervorming is er een die leidt tot een bredere belastingbasis, waarbij de afgeschafte aftrekken een tariefverlaging kunnen financieren.
Het is belangrijk die verdere stappen te doen buiten de context van een begrotingscontrole. Achter elke fiscale aftrek zit een drukkingsgroep. Veel uitzonderingsregels en afwijkingen - zoals de woonbonus en de btw op elektriciteit - streven een doel na of dienen een particulier belang. Ze bereiken dat vooropgezette doel vaak helemaal niet. Dat kan je alleen veranderen door een grondige fiscale hervorming, waarbij bijvoorbeeld aan elke aftrek een of meer meetbare doelstellingen worden gekoppeld.
Het Belgische belastingsysteem is nodeloos nefast voor de economie. Daar is nog veel ruimte voor verbetering. Er zijn maatstaven voor hoeveel welvaart elke geïnde euro belasting vernietigt. Volg die welvaartskosten op en evalueer in welke mate hervormingen die kosten doen dalen. Dat levert een heel ander debat op dan de race naar fiscale snoepjes in de verkiezingstijd, die blijkbaar permanent is geworden.
Ook in de Scandinavische landen heeft het fiscaal stelsel welvaartskosten, maar de burger krijgt er meer waar voor zijn geld door de dienstverlening van de overheid. Naast fiscaal hervormen moeten we dan ook vooral inzetten op de uitgavenkant. Wanneer is er eigenlijk voor het laatst een besparing gerealiseerd over alle overheidsuitgaven heen die structureel was? Daarbij is een systematische aanpak nodig, om niet te vervallen in een symbolische zoektocht naar ‘silver bullets’.
Het stelt toch teleur dat deze coalitie er maar niet in slaagt systematisch te rapporteren over behaalde resultaten aan de hand van langetermijndoelstellingen. Een euro belastingverlaging door minder uit te geven gaat veel meer impact hebben dan de herschikkingen waarover al zoveel inkt gevloeid is.
