Naar overzicht

Bitcoin: munt of speculatie

De virtuele munt Bitcoin daalde vorige week van een waarde op woensdag van 7888 dollar tot een waarde van 5500 dollar om dan weer op te veren. Wat moet de lezer nu van zoiets denken?

Bitcoin is een puur digitale munt of cryptomunt die alleen bestaat uit computercode en gebouwd is op zogenaamde blockchaintechnologie. Die laat toe dat een wereldwijd netwerk van gebruikers in een soort open boekhouding alle transacties bijhoudt. In principe heb je dus geen overheid, banken of makelaars meer nodig voor betalingen. Dat kenmerk trekt rebellen aan die van die instellingen niet willen weten. Bovendien is het aantal bitcoins geplafonneerd door het wiskundig algoritme. De gebruikers zijn typisch erg argwanend tegenover de Europese Centrale Bank die sinds de crisis 2000 miljard euro bij “creëerde” en recent aankondigde daarmee nog door te zullen gaan.

Alternatieven

Het is echter niet omdat er problemen zijn met het officiële systeem dat elk alternatief dan beter is. Ten eerste zijn er eigenlijk talloze cryptomunten denkbaar. Waarom zou je de ene boven de andere verkiezen? Alle bitcoins samen zijn meer dan 100 miljard dollar waard, tegenover slechts 5 miljard nog niet zo lang geleden. Ondertussen zijn er ongeveer duizend virtuele munteenheden die in totaal 50 miljard dollar waard zijn. Bedenk eens wat er zou kunnen gebeuren indien Google of Amazon een eigen cryptomunt creëren.

De bitcoin ontleent zijn waarde louter aan het feit dat andere mensen hem willen kopen, zonder dat de munt enige intrinsieke waarde heeft. Als docent moet ik wel zeggen dat er een pedagogische waarde zit achter de hype. Het kan mensen doen nadenken over ons geldsysteem en waar waarde echt zijn oorsprong vindt. Met name ook over het belang van vertrouwen.

Voor het grootste deel is het vandaag echter niets meer dan speculatie. Met zijn absurde kantjes. Voor één bitcoin-transactie wordt vandaag meer elektriciteit gebruikt dan wat een gemiddeld Belgisch gezin in 3,5 weken aan stroom verbruikt. Er zijn ook in ons land studenten die meer tijd stoppen in het speculeren met bitcoins dan ze aan hun studie wijden.

Lessen

Beleidsmakers hebben echter ook iets te leren. De voorbije jaren waren ze bezig met schuld -en andere problemen vooral uit te stellen door interventies van centrale banken in plaats van ze aan te pakken. Die ‘creativiteit’ loopt op zijn limiet. Op dat vlak leest het bitcoinverhaal als een kanarie in de koolmijn die ons waarschuwt dat het tijd wordt om de kop niet langer in het zand te steken.

Achter het speculatieverhaal zit echter ook een technologisch verhaal. Terwijl je voor de waarde van een bitcoin vooral veel wantrouwen kan opbrengen, is dat anders voor de technologie erachter. Dat komt omdat de bitcoin gebaseerd is op blockchain, een vrijwel niet te hacken technologie. Dat heeft onder meer te maken met het aspect dat het systeem functioneert als een soort “open boekhouding” waarbij iedereen op elk moment de validiteit van elk stukje informatie kan verifiëren. Het punt is dat het potentieel van deze technologie voor toepassingen buiten de financiële sfeer gigantisch kan zijn.

Lucht

De reden dat Bitcoin genoteerd is op het niveau waar het zich nu bevindt, valt samen te vatten in twee woorden: gebakken lucht. Nu kan je zeggen dat psychologie en groepsprocessen cruciaal zijn in talloze domeinen van de maatschappij. Meestal is er echter ook nog een criterium van fundamentele waarde waarmee je de marktwaarde van het moment kan vergelijken. Dat ontbreekt hier echter volledig. Het officiële geldsysteem functioneert bijvoorbeeld ook doordat de overheid de betaling van belastingen alleen accepteert in euro. Ja, bitcoin kan veel lessen opleveren inzake economie anno 2017. Let er wel op dat het geen hele dure les wordt.