Trumps globalisering
Commentaren over Trump gaan vooral over zijn plannen om handelsverdragen te heronderhandelen. De 45ste Amerikaanse president heeft erg goed aangevoeld dat een deel van de bevolking zich in de steek gelaten voelt, zoals hij in zijn speech beklemtoonde: 'The establishment protected itself, but not the citizens of our country.'
Trumps economisch beleid wil vooral de werkgelegenheid en de positie van de Amerikaanse werknemer beschermen. In zijn 100 dagenplan zegt hij alle oneerlijke concurrentie vanuit het buitenland te zullen aanpakken. De grote vraag is of hij dan bereikt waar hij voor staat: 'Make America Great Again.'
Tot nu toe lees ik in de eerste plaats veel verontrustende analyses die vooral moeten tonen dat de auteur Trump verafschuwt. Kan belangrijk zijn voor het zelfbeeld van zo'n expert, maar wat heeft de lezer daaraan? We hebben geen 'virtue signaling' nodig, wel nuchtere analyses.
Heel vaak lees je dat het handelsbeleid zélf de economische geschiedenis een andere richting heeft uitgestuurd. Er wordt dan verwezen naar India en China. Elke historicus, politicoloog of econoom doet alsof hij er zich jarenlang in verdiept heeft. Zoveel experts internationale handel. Misschien moeten we daar wat kritischer over zijn.
Mythes
Bruce Greenwald, professor aan Columbia University, doceert het onderwerp al enkele decennia. Hij publiceerde enkele jaren geleden een boekje over wat hij de talloze mythes over globalisering noemt. Trump kan daaruit leren dat handel níét de belangrijkste factor was bij het verdwijnen van jobs in de VS. Greenwald becijferde dat 15 procent van de daling van de tewerkstelling in de industrie lag aan de verdringing van lokaal geproduceerde goederen door geïmporteerde. Al de rest was het gevolg van sterke productiviteitsgroei.
Een van Greenwalds belangrijke stellingen is dat managementpraktijken vaak veel meer verklaren dan andere factoren zoals automatisering. China en India hebben hun economisch hoge vlucht niet in de eerste plaats te danken aan internationale handel, maar aan binnenlandse liberalisering. In India bijvoorbeeld door het 'Permit Raj'-regime van vergunningen, regels en bureaucratie voor bedrijven af te bouwen. Dat verstarrende systeem beperkte de groei tot wat bekendstond als de 'Hindoe-groeivoet'.
Een verrassende bevinding is dat beleidsdaden minder de doorslag gaven dan wat vaak wordt gedacht. Tot de jaren 1920 was de wereldeconomie voornamelijk gericht op de productie van grondstoffen en basisproducten zoals landbouwgoederen, metalen en bulktextiel, allemaal zaken die intens internationaal verhandeld werden.
Opkomst auto
In die tijd maakte voedsel nog 60 procent uit van het uitgavenmandje van het typische gezin. De opkomst van gespecialiseerde industriële producten zoals auto's, huishoudtoestellen en verwerkt voedsel veranderde dat volledig. Die gewijzigde vraag was toen de belangrijkste factor achter de daling van de internationale handel. Veel belangrijker dus dan de beruchte protectionistische beleidsdaden. Die overigens ook pas later kwamen dan de dalende trend in de handel.
Niet dat handelsbeleid irrelevant is. Uiteraard heeft protectionisme een rol gespeeld in de geschiedenis. Deskundige analyse kan echter structurele trends onderscheiden van meer cyclische factoren en tijdelijke opflakkeringen. Die trekken veel aandacht en er wordt een verhaal rond opgebouwd dat niet per se het volledige plaatje vat.
Laten we wel wezen: ook deskundigen kunnen ernaast zitten. Zeker over de toekomst. Krijgt Greenwald gelijk en zal het toenemende belang van de diensteneconomie en de robotisering het gewicht van internationale handel doen afnemen en productie uit lagelonenlanden terughalen? Dat zal nog moeten blijken. Het is in elk geval verfrissend om eens iets anders te lezen dan steeds weer dezelfde clichés, zeker als zo'n alternatieve visie stevig onderbouwd wordt.
Alibaba
En Trump lijkt ook te luisteren, of voelt het misschien intuïtief aan. Hij heeft met Jack Ma, de topman van Alibaba, een doelstelling afgesproken van 1 miljoen nieuwe Amerikaanse jobs door kleine ondernemingen in Amerika via het onlineplatform van Alibaba te koppelen met kopers in China. Terwijl vele marketeers het aanboren van Chinese consumenten onmogelijk achten zonder lokale inplanting, lijkt Trump die uitdaging te willen aangaan. Het zijn interessante tijden.
