Onderwijsessentie
Het onderwijs staat op een keerpunt. Het dogma dat democratisering geen nivellering heeft gebracht, is dood. Onderwijsexperts ontkennen niet langer wat internationale studies en de praktijkervaring van zovelen in het hoger onderwijs leren: de basiskennis van veel studenten is tot een problematisch niveau gedaald.
Studenten voor wie elementaire geschiedenis mysterie is, die de woordenschat ontbreken voor precisie en nuance, die dt-fouten aaneenrijgen, die alleen verkavelings-Nederlands spreken, die teksten amper kunnen ontleden, die meertaligheid alleen in conversatiestijl kennen, die verstijven bij eenvoudige berekeningen: het is ook mijn professorale realiteit. Het is een dramatische realiteit die universiteiten dwingt tot taalonderricht, tot persoonlijke begeleiding en – jawel – tot standaardverlaging. Wat zal er gebeuren als overmorgen al die nieuwe artsen, ingenieurs, architecten of juristen onze samenleving moeten dragen?
Ik ben dus wat blij dat kennis terug is van weggeweest. In tijden van sociale media en schermcultuur is de overdracht van kennis in taal, wiskunde, wetenschap en samenleving meer dan ooit de kerntaak van onderwijs. Kennis is het fundament waarop alle professionele vaardigheden bouwen. Kennis is essentieel voor een volwassen beoordelingsvermogen als burger in de informatie- en desinformatiemaatschappij die de onze is.
Losgeslagen schip
Wie geen beeld heeft van de geschiedenis, wie geen inzicht heeft in de werking van land en wereld, wie geen affiniteit heeft met taal en letteren, is een losgeslagen schip op de oceaan van het leven. Het onderwijs levert niet alleen diploma’s en arbeidskrachten af: het bouwt burgers en moet mensen klaarstomen voor een leven van verantwoordelijkheid en engagement. Voor dat alles is kennis zeker niet voldoende, maar wel volstrekt noodzakelijk.
De focus op basiskennis is ook belangrijk omdat basiskennis niet relatief is. Technische kennis is dat wel. Onderwijs dat verglijdt naar technische kennis botst op het dilemma dat de bestaande kennis voorbestemd is om te verouderen en dat de toekomstige kennis onmogelijk kan worden voorspeld. Onderwijs moet leerlingen niet willen kneden naar het beeld van de digitalisering anno 2018 want niemand weet wat de scholier van vandaag in 2040 aan technische vaardigheid zal nodig hebben.
Wat we wel weten, is dat die scholier een leven lang zal moeten omgaan en meegaan met wisselende technologie. Dat vergt een vermogen tot verandering, tot weerbaarheid en zelfredzaamheid. Welke rol speelt het onderwijs daarin? Veel is opvoeding en ouders. Maar een schoolomgeving die leerlingen zelfdiscipline aanleert, die hen leert omgaan met tegenslag en teleurstelling, die hen duwt naar verbetering en excellentie: dat is een biotoop die bijdraagt tot die menselijke vaardigheden die de volwassene in leven en werk zullen dienen.
Onderwijs is te veel een winkel geworden waarin ouders en leerlingen als consumenten kunnen shoppen met de verwachting om bediend te worden. Onderwijs heeft leraren en docenten te veel gebureaucratiseerd tot productieradartjes die diploma’s moeten afleveren, liefst nog met onderscheiding. Wie niet populair is in lesmethode, wie studenten niet met de paplepel alle materiaal inlepelt, wie geen genereuze slaagpercentages bereikt, heeft vandaag een probleem.
Private coaching
De overheersende beleidslogica van diplomaproductie heeft de kenniseisen verlaagd, private coaching en privéonderwijs gestimuleerd, hoge graden en meerdere diploma’s tot het nieuwe normaal gemaakt, liefst nog bij een prestigieuze buitenlandse universiteit. Wie anders dan welgestelde ouders kunnen dat aanbieden aan hun kinderen? Democratische nivellering resulteert uiteindelijk in een nieuwe eliterealiteit.
Om dat te keren moeten we het gezag van de leraar of docent herstellen en de leraar opnieuw leraar laten zijn. Terug naar intrinsieke lerarenkwaliteit, motivatie en gezond professioneel respect. Mijn hoop is dat met de herontdekking van kennis ook die onderwijsessentie kan terugkeren.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
Studenten voor wie elementaire geschiedenis mysterie is, die de woordenschat ontbreken voor precisie en nuance, die dt-fouten aaneenrijgen, die alleen verkavelings-Nederlands spreken, die teksten amper kunnen ontleden, die meertaligheid alleen in conversatiestijl kennen, die verstijven bij eenvoudige berekeningen: het is ook mijn professorale realiteit. Het is een dramatische realiteit die universiteiten dwingt tot taalonderricht, tot persoonlijke begeleiding en – jawel – tot standaardverlaging. Wat zal er gebeuren als overmorgen al die nieuwe artsen, ingenieurs, architecten of juristen onze samenleving moeten dragen?
Ik ben dus wat blij dat kennis terug is van weggeweest. In tijden van sociale media en schermcultuur is de overdracht van kennis in taal, wiskunde, wetenschap en samenleving meer dan ooit de kerntaak van onderwijs. Kennis is het fundament waarop alle professionele vaardigheden bouwen. Kennis is essentieel voor een volwassen beoordelingsvermogen als burger in de informatie- en desinformatiemaatschappij die de onze is.
Losgeslagen schip
Wie geen beeld heeft van de geschiedenis, wie geen inzicht heeft in de werking van land en wereld, wie geen affiniteit heeft met taal en letteren, is een losgeslagen schip op de oceaan van het leven. Het onderwijs levert niet alleen diploma’s en arbeidskrachten af: het bouwt burgers en moet mensen klaarstomen voor een leven van verantwoordelijkheid en engagement. Voor dat alles is kennis zeker niet voldoende, maar wel volstrekt noodzakelijk.
De focus op basiskennis is ook belangrijk omdat basiskennis niet relatief is. Technische kennis is dat wel. Onderwijs dat verglijdt naar technische kennis botst op het dilemma dat de bestaande kennis voorbestemd is om te verouderen en dat de toekomstige kennis onmogelijk kan worden voorspeld. Onderwijs moet leerlingen niet willen kneden naar het beeld van de digitalisering anno 2018 want niemand weet wat de scholier van vandaag in 2040 aan technische vaardigheid zal nodig hebben.
Wat we wel weten, is dat die scholier een leven lang zal moeten omgaan en meegaan met wisselende technologie. Dat vergt een vermogen tot verandering, tot weerbaarheid en zelfredzaamheid. Welke rol speelt het onderwijs daarin? Veel is opvoeding en ouders. Maar een schoolomgeving die leerlingen zelfdiscipline aanleert, die hen leert omgaan met tegenslag en teleurstelling, die hen duwt naar verbetering en excellentie: dat is een biotoop die bijdraagt tot die menselijke vaardigheden die de volwassene in leven en werk zullen dienen.
Onderwijs is te veel een winkel geworden waarin ouders en leerlingen als consumenten kunnen shoppen met de verwachting om bediend te worden. Onderwijs heeft leraren en docenten te veel gebureaucratiseerd tot productieradartjes die diploma’s moeten afleveren, liefst nog met onderscheiding. Wie niet populair is in lesmethode, wie studenten niet met de paplepel alle materiaal inlepelt, wie geen genereuze slaagpercentages bereikt, heeft vandaag een probleem.
Private coaching
De overheersende beleidslogica van diplomaproductie heeft de kenniseisen verlaagd, private coaching en privéonderwijs gestimuleerd, hoge graden en meerdere diploma’s tot het nieuwe normaal gemaakt, liefst nog bij een prestigieuze buitenlandse universiteit. Wie anders dan welgestelde ouders kunnen dat aanbieden aan hun kinderen? Democratische nivellering resulteert uiteindelijk in een nieuwe eliterealiteit.
Om dat te keren moeten we het gezag van de leraar of docent herstellen en de leraar opnieuw leraar laten zijn. Terug naar intrinsieke lerarenkwaliteit, motivatie en gezond professioneel respect. Mijn hoop is dat met de herontdekking van kennis ook die onderwijsessentie kan terugkeren.
Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.
