Naar overzicht

Machopolitiek

We zijn het niet meer gewoon. Deze week was er drama in de Belgische politiek maar deze keer ging het niet over een uitspraak in een TV-programma. Deze keer geen ophef over een futiel dingetje opgeklopt door cijferonkundige spindokters maar over de openbare financiën van dit land. Voor hen die wat te veel in het relativisme doortrappen, kan het een openbaring zijn. In een democratie is de discussie over de begroting één van de sleutelmomenten.

Minachting

De regering had ondanks de kritiek dat het geld zo niet terechtkomt waar het echt nodig is, beslist  om de btw op gas en elektriciteit te verlagen van 21 naar 6 procent. Dit zal in 2023 1,3 miljard euro extra aan de Belgische staat kosten. Er is eigenlijk geen discussie dat dit bedrag dan ook in de begroting voor volgend jaar hoort. Toch wordt dit zelfs voor de camera ontkend met gebaren van minachting. Het conflict tussen de rest van de regering en de begrotingsminister is een cruciaal punt in elk fatsoenlijk land. Die laatste moet immers niet alleen in eer en geweten een eerlijke weergave van de inkomsten en uitgaven borgen. Er is ook nog zoiets als de grondwettelijk verankerde principes zoals het principe van de algemeenheid (of universaliteit) van de begroting waar de staatssecretaris niet van wilde wijken voor wat politieke opportuniteit.

Framing

Laten we erg duidelijk zijn. Toen dinsdag de poppen aan het dansen gingen, was het compleet van de pot gerukt om te spreken van "materiële fouten" inzake de verantwoordelijkheid van de staatssecretaris voor begroting. Nochtans was dit wel wat de premier ervan maakte. Hij gooide dus Eva de Bleeker onder de bus en enkel omdat hij sprak van fouten namen velen die term over. De werkelijkheid was dat de Bleeker de begroting voorzichtig opstelde maar dat daardoor de schone schijn in gedrang kwam. Het begrotingstekort van ons land zakte daarmee naar het allerslechtste resultaat in heel de Europese Unie. En om dat te vermijden zette men een framing op rond "materiële fouten" die het einde inhield van een vrouwelijke collega van de premier. Het moet ons erg verontrusten hoevelen probleemloos deze framing zomaar mee hielpen te verspreiden. Niet alleen spinde premier de Croo in de Kamer over "materiële fouten" maar hij verbood ook Eva de Bleeker zelf het woord te nemen in het parlement. Ongezien. 

En toch zouden zelfs mensen die niet zo cijfermatig onderlegd zijn, moeten voelen dat de Bleeker het was die eerlijke informatie wilde verstrekken. De BTW-verlaging was een feit. Het verhaal dat als de energieprijzen ooit afnemen, de budgettaire kostprijs dan gecompenseerd zou worden door een verhoging van de accijnzen niet meer dan een onduidelijke wensgedachte. Officiële instanties als de energieregulator gaan er van uit dat het nog jaren kan duren eer de energieprijzen structureel lager worden. De begrotingscijfers daarom nu al positiever voorstellen zou echt alle gekheid op een stokje zijn. De Bleeker voerde dan ook gewoon haar job uit, maar werd daarvoor genadeloos opzijgezet. Haar echte fout was om toe te geven aan de druk en zelf de formulering van "materiële fout" over te nemen voor wat gewoon een correcte weergave was van de feiten. Het is alsof Johan Vandelanotte zou hebben toegeven dat het beruchte zilverfonds schone schijn was, maar dan van premier Verhofstadt had moeten zeggen dat dit fout was om toe te geven. Wat er verder gebeurde was dat de diensten op instructie snel de cijfers aanpasten en er vervolgens optelfouten gemaakt werden. Dit kon hapbaar als fouten worden gepresenteerd en barbertje moest hangen. Over & out voor de Bleeker. 

Verantwoordelijkheid

Dit is dus wat er gebeurt met verantwoordelijke mensen in dit land, op minder dan een week. Een dispuut over hoe voorzichtig om te springen met de begroting werd gespind als "materiële fout". Waar is ondertussen de stem van de jongeren bij het onhoudbaar opbouwen van schulden? En die van feministen bij het kaltstellen van een prominent figuur van de liberale vrouwen. Vergelijk dit met welke ministers de voorbije maanden bleven zitten bij grote incidenten. Ik spreek ook effectief de jongeren aan omdat de Belgische politiek voor hen heel weinig realiseert. Een studie van het kenniscentrum Pensioenen toont dat Eva de Bleeker enkele maanden geleden gelijk had te waarschuwen dat de maatregelen in het pensioenakkoord meer gingen kosten dan opbrengen. Tellen feiten in dit land nog? 

We zitten in een inflatiecrisis en de politiek blijft recepten hanteren waarbij geld wordt rondgedeeld zonder focus op de meest kwetsbaren. Zo maakt men niet alleen putten die het land in gevaar brengen, iemand moet nog eens uitleggen dat wat kon in een omgeving met lage inflatie contraproductief is in tijden van inflatie en de problemen inzake koopkracht zo permanenter maakt.

Als je je afvraagt waarom bepaalde figuren op het hoogste schavotje komen in de politiek en anderen niet, dan heb je nu het antwoord. Ontstellend is wel te zien wie daar allemaal aan meewerkt in plaats van het kritisch bloot te leggen. Het is van groot belang dat de bevolking toont dat ze het afstraffen van een transparantere presentatie van de begroting omwille van politieke ´handigheid´ verwerpelijk vinden. Men permitteert zich zoveel in dit land inzake begrotingscultuur dat er zelfs alternatieve waarheid en Newspeak gehanteerd worden. Je kan over veel van mening verschillen maar dat er meer fatsoen en eerlijkheid komt in het politiek bedrijf zou een gemeenschappelijke agenda moeten zijn voor velen. Net zoals erkennen dat de politiek haar kerntaken zwaar ondermaats uitvoert en dat begrotingsconclaven zonder dat debat vooral schone schijn opleveren. Bedenk maar dat het Rekenhof net aantoonde dat er nog steeds openbare instellingen zijn bij de sociale zekerheid die hun rekeningen van 2016, laat staan 2017 of 2018 moeten indienen. In de politiek lijkt alles te drijven op cynisme. Het is echter cruciaal dat er nog iets kan bestaan als een minister van begroting die zijn job ernstig neemt. En een parlement dat zijn taak als controle op de uitvoerende macht net inzake de begroting opnieuw opneemt. Als politici daar niet van wakker liggen, dan is goed bestuur en daarmee het vertrouwen in de democratie ver weg.