Fiscale kloof blijft overeind

De fiscale kloof met de buurlanden bestaat echt en is fors gegroeid – zelfs bijna verdubbeld - sinds 2002. Illustreert deze evolutie de systematische keuze voor de makkelijkste weg of zijn er andere structurele verklaringen? En is deze fiscale kloof omgezet in een stucturele verbetering van het aanbod van publieke voorzieningen, of in het adequaat voorbereiden van de toekomst (investeringen in nieuwe infrastructuur, R&D, human capital,...)? Hierover zou het debat kunnen gaan want de toekomst is altijd een beetje maakbaar.

Berichtgeving over de fiscale kloof ligt moeilijk in pre-verkiezingstijd waarin gewerkt wordt aan een algemene hoera-stemming. De aandacht moet blijkbaar verlegd worden naar niet-relevante aspecten, dat is althans de vaststelling van deze auteur die bij zijn terugkeer van nieuwjaarsvakantie op heel wat internetruis botst. Een mooie bundeling van niet-relevante commentaren is te vinden in de blog van Andreas Tirez, die blijkbaar zelfs een kwaliteitskrant kan overtuigen een onderzoek af te vallen zonder de auteur ervan een kans op wederwoord te bieden...

Ik ga daarom hieronder bondig in op de blogpunten. Ik heb geenszins de bedoeling of zin verder een polemiek te voeden met groot welles-nietes-gehalte. De expressie van de fiscale kloof is waard wat ze is. Wie er meer of minder wil van maken, zal altijd argumenten kunnen vinden, maar kan de kern onmogelijk ontkennen.

1.       Inkomsten van de Belgische overheid vergeleken met de 7 buur- of toplanden

De korte eindejaarsnota (artikel van 30 december) over de fiscale kloof vergelijkt België met de vier grote buurlanden. Je kan discussiëren of het Verenigd Koninkrijk een fysiek buurland is en of ook Luxemburg al dan niet moet opgenomen worden. Om duidelijk te maken wat het opnemen van het Verenigd Koninkrijk uitmaakt, verwijs ik naar de volledige studie, met en zonder het VK: /nl/bibliotheek/_paper/de-evolutie-van-de-fiscale-kloof-tussen-belgie-en-de-buurlanden/ . De conclusie blijft overeind. Wat de Scandinavische landen betreft, weten we dat de hoge fiscale druk o.a. tot uiting komt in een apart sociaal model met een hoog niveau van bescherming. Dit is algemene kennis. De fiscale druk in België wordt niet vergeleken met de Scandinavische landen omdat dit geen buurlanden zijn. Om dezelfde reden wordt de fiscale druk in België ook niet vergeleken met andere EU-lidstaten (Portugal, Oostenrijk). Denemarken werd vermeld om de vergelijking te maken met de fiscale koploper. Vergelijkingen van loonkosten of energieprijzen worden ook beperkt tot de directe buurlanden. Uit de vergelijking met de buurlanden blijkt dat België een hogere fiscale druk heeft en dat dit niet gepaard gaat met een veel hoger niveau van sociale bescherming (dan in de buurlanden). De cijfers worden voor België en de buurlanden komen letterlijk uit een publicatie van Eurostat. In het artikel verwijs ik wel naar Denemarken als een land met een hogere fiscale druk en met hogere uitgaven aan sociale bescherming en gezondheidszorg. Uit de cijfers van Eurostat blijkt dat België wel evolueert naar een Deense fiscale druk maar niet naar een Deens patroon van sociale bescherming en gezondheidszorg. De verwijzing naar Denemarken verandert echter niets aan de conclusie over België en de buurlanden.

2.       Eurostat of AMECO?

De gebruikte bron is Eurostat (2013). General government expenditures in 2011 – Focus on the functions ‘social protection’ and ‘health’. Statistics in Focus 9/2013 (Table 3 + Table 4). Voor vragen of klachten over verschillen met andere datasets, gelieve Eurostat te contacteren. Het officiële statistische orgaan van de EU lijkt mij een aanvaardbare bron.

3.       Corrigeren voor inkomens- en prijsverschillen in het nadeel van België

In het korte artikel van 30 december wijs ik op het belang van inkomens- en prijsverschillen, met Nederland als voorbeeld. Op zich is dit niet zo belangrijk omdat de inkomens- en prijsniveaus in België en de buurlanden niet extreem verschillen. Mocht België bijvoorbeeld 40% rijker zijn dan al de buurlanden, zou corrigeren voor inkomens- en prijsverschillen natuurlijk wel veel uitmaken. Maar dat is niet zo; België is ongeveer even rijk als Duitsland (per hoofd), minder rijk dan Nederland maar rijker dan Frankrijk en het VK. In het de volledige tekst over de evolutie van de fiscale kloof vanaf 2002 wordt wel systematisch gecorrigeerd voor inkomens- en prijsverschillen, zowel bij de fiscale ontvangsten als bij de uitgaven voor sociale bescherming en gezondheidszorg. En wat blijkt? De fiscale kloof blijft overeind omdat de nominale fiscale kloof nu eenmaal groot is. Maakt deze correctie dan ook veel uit? Niet echt...

4.       Rekening houden met Nederlandse pensioensituatie en ‘gasbaten’

De eindejaarsnota van 30 december gaat over de fiscale kloof en niet over specifieke kenmerken van onze buurlanden. Zo kan je met vanalles en nog wat rekening gaan houden, bijvoorbeeld met het aandeel van de gezondheidskosten dat privaat betaalt wordt, met de aanwezigheid van internationale instellingen en multinationals in Brussel, met de ‘gasbaten’ van het Verenigd Koninkrijk, met de hogere groeicijfers in Duitsland waardoor de fiscale ontvangsten er vanzelf sneller groeien dan in de andere buurlanden, etc. Dit zijn niet-relevante aspecten die de conclusie over de fiscale kloof niet onderuit halen (maar de discussie wel afleiden van de essentiële vragen).

5.       België corrigeert goed voor inkomensongelijkheid

De eindejaarsnota gaat niet over het effectief corrigeren van de inkomensongelijkheid, net zoals hij ook niet gaat over het efficiënt voorzien van publieke goederen (bijvoorbeeld infrastructuur) door de overheden etc., etc. In de blog van Tirez lezen we dat België via herverdeling de ongelijkheid sterk reduceert. Fijn voor wie dat bekangrijk vindt (ik ben niet ongevoelig). Maar niet relevant voor een stuk over de fiscale kloof. Want uit dezelfde cijfers van Andreas blijkt net dat Duitsland even efficiënt de ongelijkheid reduceert maar dit bij een veel lagere fiscale druk. Is België dan echt zo goed bezig? Je kan over elk aspect van overheidsinkomsten en –uitgaven veel bijkomende informatie verzamelen maar stel af en toe ook de vraag naar de relevantie.

Het is het goede recht van elke blogger om tijd te investeren in het formuleren van een lijstje irrelevante commentaren maar we hopen dat derden het verschil maken tussen het oplijsten van allerlei opmerkingen en het voeren van een relevant debat. Factchecking is nog iets anders dan eigenzinnige keuzes als norm op te leggen aan anderen.

6.       Wat dan wel?

Discussies over fiscaliteit en het gebruik van fiscale ontvangsten zijn belangrijk voor ons land. Waarom is fiscale kloof met de buurlanden geëvolueerd zoals in onderstaande figuur? 

[20140123jehan]

Bron en meer informatie: /nl/bibliotheek/_paper/de-evolutie-van-de-fiscale-kloof-tussen-belgie-en-de-buurlanden/ 

Welke mechanismen verklaren deze evolutie en worden we hier beter van als maatschappij? Want misschien is de toename van de fiscale kloof niet meer dan de financiering van een massale investering in de toekomst waarvan we later de vruchten zullen plukken. Wat kunnen we leren van de buurlanden die zeker na 2007 toch een andere evolutie laten noteren wat betreft fiscale ontvangsten. Dit zijn relevante vragen die hopelijk inspireren.

Prof. Johan Albrecht, senior fellow Itinera, UGent