Naar overzicht

Corona is een crisis voor het klimaatbeleid

Hoe zou het nog met Greta Thurnberg zijn? Op een klimaattop van de Verenigde Naties in 2019 las de jeugdige activiste de volwassen wereld hevig de levieten: ‘We staan op de drempel van massale extinctie en het enige waarover jullie kunnen praten is geld en sprookjesverhalen over eeuwige groei!’. Anno 2020 is de jeugddroom van Greta plots werkelijkheid geworden: de groei ligt stil. Ik durf te hopen dat ze intussen beseft welk een helse nachtmerrie een wereld zonder welvaartsgroei en vol werkloosheid betekent.

Maar misschien is een beter klimaat de grote groene zegen ondanks de gesel van menselijke ellende, armoede en schulden? Dan kom je toch bedrogen uit. Volgens het Internationaal Energieagentschap zal de economische mokerslag van de coronapandemie de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen dit jaar met zowat 8 procent verminderen. Als we die krimp voor de rest van het decennium zouden aanhouden, elk jaar opnieuw, dan geraken we nog niet aan de reductie die de VN noodzakelijk acht om de opwarming van de aarde onder de anderhalve graad te houden, zijnde de fameuze doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs.

U leest het goed: zelfs als we tekenen voor permanente economische depressie, met draconisch onheil waarvan corona maar een voorproefje is, zal minder groei ons niet genoeg groene winst opleveren. Als het coronavirus één slachtoffer heeft gemaakt dan is het wel de illusie dat we de economische groei moeten verlaten op de weg naar duurzaam klimaat. Als het coronavirus één politieke prioriteit heeft gemaakt dan is het wel de noodzaak voor een snelle economische doorstart, meer banen en meer groei.

Groene deal


Iedereen die begaan is met de toekomst van het klimaat – en wie is dat niet? – heeft er met corona dus een grote kopzorg bij. Als de economische activiteit van voor corona onze planeet aan het verhitten was, hoe kunnen we na corona het economisch herstel met klimaatherstel combineren? Dat is een echt dilemma. Vlak voor de pandemie werd politiek gegoocheld met vele honderden miljarden voor een Groene Deal. Vlak na de pandemie wordt al het geld besteed en worden grote schulden gemaakt voor het redden van de fossiele economie.

De kans is groot dat de massale reddingsoperaties en stimulusprogramma’s de fossiele economie zullen verlengen en de switch naar een post-fossiele economie zullen vertragen. Zeker, de overheden die nu overal gemobiliseerd worden, kunnen geld investeren in de groene economie, in nieuwe energie en in slimme infrastructuur. Maar we kunnen niet instant transformeren. De bestaande fossiele infrastructuur betekent miljoenen banen en een enorm bestaand kapitaal. Dat achterlaten, betekent een nieuwe economische schok.

Natuurlijk kan corona ook helpen in de klimaatstrijd. Als we in de toekomst massaal blijven thuiswerken en zoomen, kortom massaal digitaal gaan, dan is er geen betweterige vliegschaamte nodig en doet koning auto spontaan troonsafstand. Op politiek vlak dreigt corona de globalisering terug te draaien en de productieketens te verkorten. Dat kan minder goederentransport beteken. Corona kan zo de groei in de vraag naar fossiele brandstof doen vertragen, misschien zelfs doen pieken.

Europese klimaatheffingen


Ik verwacht ook dat nationalistische klimaatpolitiek de globalisering meer zal besmetten in de wereld na corona. Het opdringen van eigen klimaatnormen aan buitenlandse import is immers een elegante manier om nationale industriële relance met beter klimaat te combineren. Het is niet toevallig dat Nederland en Frankrijk, normaal verzand in de contramine over het beleid van de Europese Unie, elkaar hebben gevonden in een oproep voor meer Europese klimaatheffingen op invoer.

Bovenal heeft de pandemie de staat in overdrive geplaatst voor de redding van gezondheid, veiligheid en welvaart. Corona is het perfecte alibi om het klimaat uit te roepen tot de volgende globale ramp die alleen met totale overheidssturing te bekampen is. Tussen ideologie en daad staat echter de werkelijkheid: de coronadepressie is een crisis voor het klimaatbeleid.

Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.