Naar overzicht

Buitenkans AUKUS

Mijn werkland Australië is een testlabo voor het Chinese dilemma van de westerse wereld: kan handel gecombineerd worden met concurrentie, of dwingt strategische concurrentie tot economische ontkoppeling? Australië heeft lang geloofd dat handel met China en geopolitieke oppositie tegen China verenigbaar waren. Dat was zeer winstgevend. China staat voor bijna veertig procent van alle Australische export, meer dan 90 miljard euro verkoop in 2020.

Maar onder president Xi is China agressief en antiwesters geworden. Australië heeft zich daarbij mondig getoond en is daardoor de speelbal van Chinese handelsrevanche geworden. Gerst, wijn, kreeft, vlees, steenkool, katoen, toerisme, hoger onderwijs: de lijst met Australische exportsectoren die door Chinese represailles en boycots zijn getroffen, groeit zienderogen. Australië stond in een spreidstand tussen economie en geopolitiek. Die spreidstand is voorbij. Australië heeft waarden boven geld verkozen.

AUKUS, het kersverse militaire en technologische partnerschap tussen Australië, het VK en de VS dat start met nucleaire onderzeeërs, is historisch. Het onderkent de koude-oorlog-realiteit tussen Amerika en China, waarbij Australië zich aan Amerikaanse zijde schaart. Het trekt Amerikaanse militaire macht binnen in de regio waar China zijn invloedssfeer wil uitbreiden en Taiwan wil recupereren. Het geeft tanden aan de zogenaamde Quad, de veiligheidssamenwerking tussen de VS, Australië, Japan en Indië. Het biedt weifelende landen zoals Vietnam en de Filipijnen een nieuw Amerikaanse baken.

VS geven mondiaal leiderschap niet op

De VS bewijzen dat ze mondiaal leiderschap niet opgeven. Na Afghanistan was dit hard nodig. Australië bekent zich tot uitvalsbasis voor de VS in de Indo-Pacific, het hoofdtheater van de nieuwe koude oorlog. In ruil daarvoor moet het decennialang op Amerikaans engagement kunnen rekenen. Je kan er donder op zeggen dat China zal reageren. Het duurt nog twintig jaar vooraleer Australië zijn onderzeeërs heeft. Tijd genoeg om te proberen of te escaleren. Dat begint al met de recente Chinese kandidatuurstelling voor toetreding tot het Trans-Pacifisch Partnerschap, een regionaal vrijhandelsakkoord dat Amerika onder Trump zelf de rug toekeerde.

Wat moeten wij in Europa van dit alles maken? Anders dan in de twintigste eeuw ligt Europa geografisch niet meer in het centrum van de geopolitiek. We hebben lang kunnen rekenen op datgene wat Australië in de 21ste eeuw van Amerika verwacht: macht, gewicht en bescherming. We geloven, de Europese Unie en Duitsland voorop, dat wij niet moeten kiezen tussen handelen met China of strijden tegen China. We zien nu dat anderen die keuze voor ons aan het maken zijn.

VK vindt nieuwe missie

Het Verenigd Koninkrijk wordt gemakkelijk beschimpt maar vindt na de Brexit een nieuwe missie en nieuwe partners. De NAVO blijkt verwaarloosbaar. Frankrijk, de belangrijkste militaire macht van West-Europa, is vernederd. Maar dat is allemaal niet nieuw. Natuurlijk betekent de Brexit een minder Europees Verenigd Koninkrijk. Amerika kijkt sinds Obama vooral naar Azië. De Franse president Macron heeft zelf de NAVO hersendood verklaard en staat te popelen voor een autonome Europese koers.

We moeten blij zijn dat Amerika effectief terug is op de internationale scène. Wij delen met de VS, het VK en Australië de wens van een wereldorde die steunt op vrijheid, democratie en mensenrechten. AUKUS is een buitenkans om ons daar strategisch bij aan te sluiten. Dat moet niet gebeuren in een Franse colère. Frankrijk en zijn militair-industrieel complex zijn gebaat bij meer Europese autonomie ten aanzien van Amerika. Maar autonomie mag geen antagonisme zijn. Anders dreigt de Chinese uitdaging het Westen onderling te verdelen. Dat zou de beste garantie zijn voor onze uiteindelijke nederlaag.

Weergave van column in Trends, geschreven in eigen naam.