Doemdenken: nee. Realismezin: ja
Vandaag worden we regelmatig rond de oren geslagen met doemberichten dat de robots al onze jobs zullen vernietigen. Twee auteurs kwamen in 2013 tot cijfers dat tot 47% van alle jobs geautomatiseerd worden. En sindsdien praten we over bijna niets anders meer. Vervolgonderzoek door de OESO vond echter dat slechts 9% van de werkgelegenheid in de OESO landen echt automatiseerbaar is. De Hoge Raad voor Werkgelegenheid vond voor België een job-destructie van nauwelijks 7%.
Het verschil? Een groot stuk wordt al verklaard door in te zien dat jobs bestaan uit een heel complexe set van taken. En terwijl die twee auteurs uit 2013 zich blind staarden op de taken die door robots opgevangen worden, toonden vervolgens nadien gesofisticeerdere analyses dat dit heel weinig betekende voor de jobcreatie of -destructie in zijn geheel. Deze genuanceerde berichten worden echter volledig weggeblazen door de doemberichten. Dat zovelen nu gebiologeerd zijn door robots als jobkillers zal ook wel komen doordat velen ergens wel zouden hopen dat er geen werk meer is. Dan hebben we het nog niet gehad over de hele nieuwe industrieën die kunnen ontstaan door de nieuwe technologie. Om het erg plastisch uit te drukken: ook de robots moeten gemaakt en onderhouden worden.
Zo gauw je de kwestie van dichterbij bestudeert, dringt vooral door dat het veel waarschijnlijker is dat technologische vernieuwing de mens zal aanvullen en versterken dan dat ze de mens zal vervangen. De mens vormt in feite een steeds langere keten met allerlei technologiecomponenten. Doordat die laatste altijd krachtiger worden, verhoogt de waarde van de mens in deze ketting. Dit is in de eerste plaats voor creatievelingen die een hefboom zetten op hun omgeving. Uiteindelijk wordt er echter zo meer rijkdom gegenereerd die een diversiteit van jobs toelaat te ontstaan. Dus ja, op microschaal vernietigen machines jobs. Economen spreken echter over de “fallacy of composition” om daaruit deterministisch af te leiden tot op macroschaal er minder jobs in zijn geheel zullen zijn. Om er voor te zorgen dat die jobs ook voldoende kwaliteitsvol zijn, daarvoor moet de mens waken op zijn complemetariteit met de technologie. En ja, dat impliceert een excellent onderwijs met meer nadruk op creativiteit en originaliteit.
Werkgelegenheidsgraad neemt toe
Finaal is er geen reden tot doemdenken. De werkgelegenheidsgraad is in dit land toegenomen van in minder dan 62% in 1995 tot 68% vandaag. We moeten wel de realiteit onder ogen zien. In 2007 gaven de Belgische overheden samen 166 miljard euro uit, vorig jaar was dat 227 miljard euro. Ook deze regering heeft nog niet echt werk gemaakt van de werf voor een efficiëntere overheid met het opstellen van doelstellingen en meetinstrumentarium dat die vereist. In ons land zijn volgens een recente studie van het Federaal Planbureau pensioenrechten opgebouwd ten bedrage van 379% van het BBP. De juiste diagnose maken is essentieel.
Armoede
Vorige week werden we overspoeld met berichten dat de armoede bij ons verdubbeld zou zijn. Dat is echter een conclusie gebaseerd op een heel selectieve set van indicatoren. Fundamenteel zijn die gebaseerd op een relatieve maatstaf van armoede die inhoudt dat je arm bent als je geen 60% van het mediane inkomen bereikt. Er zijn echter ook absolute armoedemaatstaven die vertrekken van wat je tekort komt om bepaalde noden in te vullen. De ernstige materiële deprivatie evolueerde volgens deze maatstaf van 6,3% in 2012 naar 5,5% in 2016. Buiten deze krant gaven zowat alle andere media gewoon de doemberichten door zonder dergelijke kantlijn te plaatsen. Hoe zou je problemen kunnen bestrijden zonder een goede analyse ervan te maken?
Economie is geen nulsom
Wat is wel een bedreiging voor onze welvaart? De opvatting dat de economie een nulsom inhoudt. De primitieve gedachte dat als de ene vooruitgaat, dit alleen maar kan door iets af te nemen van de ander. Te denken dat de economie een vaste koek inhoudt en dat we vooruitgang kunnen realiseren door bepaalde groepen minder te laten werken. Of dat nu gaat over ouderen of vrouwen. Dat is beiden even primitief als opvatting. Onze toekomst komt niet in gevaar tenzij we de coalitie van anti-welvaart en anti-jobaanhangers het laten winnen.
Het verschil? Een groot stuk wordt al verklaard door in te zien dat jobs bestaan uit een heel complexe set van taken. En terwijl die twee auteurs uit 2013 zich blind staarden op de taken die door robots opgevangen worden, toonden vervolgens nadien gesofisticeerdere analyses dat dit heel weinig betekende voor de jobcreatie of -destructie in zijn geheel. Deze genuanceerde berichten worden echter volledig weggeblazen door de doemberichten. Dat zovelen nu gebiologeerd zijn door robots als jobkillers zal ook wel komen doordat velen ergens wel zouden hopen dat er geen werk meer is. Dan hebben we het nog niet gehad over de hele nieuwe industrieën die kunnen ontstaan door de nieuwe technologie. Om het erg plastisch uit te drukken: ook de robots moeten gemaakt en onderhouden worden.
Zo gauw je de kwestie van dichterbij bestudeert, dringt vooral door dat het veel waarschijnlijker is dat technologische vernieuwing de mens zal aanvullen en versterken dan dat ze de mens zal vervangen. De mens vormt in feite een steeds langere keten met allerlei technologiecomponenten. Doordat die laatste altijd krachtiger worden, verhoogt de waarde van de mens in deze ketting. Dit is in de eerste plaats voor creatievelingen die een hefboom zetten op hun omgeving. Uiteindelijk wordt er echter zo meer rijkdom gegenereerd die een diversiteit van jobs toelaat te ontstaan. Dus ja, op microschaal vernietigen machines jobs. Economen spreken echter over de “fallacy of composition” om daaruit deterministisch af te leiden tot op macroschaal er minder jobs in zijn geheel zullen zijn. Om er voor te zorgen dat die jobs ook voldoende kwaliteitsvol zijn, daarvoor moet de mens waken op zijn complemetariteit met de technologie. En ja, dat impliceert een excellent onderwijs met meer nadruk op creativiteit en originaliteit.
Werkgelegenheidsgraad neemt toe
Finaal is er geen reden tot doemdenken. De werkgelegenheidsgraad is in dit land toegenomen van in minder dan 62% in 1995 tot 68% vandaag. We moeten wel de realiteit onder ogen zien. In 2007 gaven de Belgische overheden samen 166 miljard euro uit, vorig jaar was dat 227 miljard euro. Ook deze regering heeft nog niet echt werk gemaakt van de werf voor een efficiëntere overheid met het opstellen van doelstellingen en meetinstrumentarium dat die vereist. In ons land zijn volgens een recente studie van het Federaal Planbureau pensioenrechten opgebouwd ten bedrage van 379% van het BBP. De juiste diagnose maken is essentieel.
Armoede
Vorige week werden we overspoeld met berichten dat de armoede bij ons verdubbeld zou zijn. Dat is echter een conclusie gebaseerd op een heel selectieve set van indicatoren. Fundamenteel zijn die gebaseerd op een relatieve maatstaf van armoede die inhoudt dat je arm bent als je geen 60% van het mediane inkomen bereikt. Er zijn echter ook absolute armoedemaatstaven die vertrekken van wat je tekort komt om bepaalde noden in te vullen. De ernstige materiële deprivatie evolueerde volgens deze maatstaf van 6,3% in 2012 naar 5,5% in 2016. Buiten deze krant gaven zowat alle andere media gewoon de doemberichten door zonder dergelijke kantlijn te plaatsen. Hoe zou je problemen kunnen bestrijden zonder een goede analyse ervan te maken?
Economie is geen nulsom
Wat is wel een bedreiging voor onze welvaart? De opvatting dat de economie een nulsom inhoudt. De primitieve gedachte dat als de ene vooruitgaat, dit alleen maar kan door iets af te nemen van de ander. Te denken dat de economie een vaste koek inhoudt en dat we vooruitgang kunnen realiseren door bepaalde groepen minder te laten werken. Of dat nu gaat over ouderen of vrouwen. Dat is beiden even primitief als opvatting. Onze toekomst komt niet in gevaar tenzij we de coalitie van anti-welvaart en anti-jobaanhangers het laten winnen.