Naar succesvol sociaal overleg op bedrijfsniveau
Brussel, 3 juni 2021 - Wat als collectieve arbeidsonderhandelingen zouden plaatsvinden op bedrijfsniveau in plaats van tussen vakbonden en werkgeversorganisaties? Naar aanleiding van het steeds moeizamere overleg over de lonen en de twijfel over het nut van de loonnormwet zochten arbeidsmarktspecialisten Marc De Vos (Visiting Fellow Itinera en Dean Macquary University Sidney) en Daniel Pérez del Prado (Associate Professor aan het Department of Social and International Law van de Carlos III Universiteit van Madrid) uit hoe decentralisering van het sociaal overleg in de praktijk verloopt. Decentralisering zou leiden tot minder werkloosheid en een lagere inflatie. Decentralisering is dus positief voor de welvaart maar alleen als ze plaatsvindt in de juiste omstandigheden. Zowel de vakbonden als de overheid moeten decentralisering van het sociaal overleg ondersteunen om er een succesverhaal van te maken. Dat is de conclusie van het onderzoek. In een nieuw rapport Na de financiële crisis van 2008 voerden tal van Europese landen hervormingen door die het sociaal overleg verplaatsten naar het bedrijfsniveau. De Vos en Pérez del Prado bestudeerden of die decentralisering verbetering heeft teweeggebracht.Bevindingen:
- Landen waar weinig CAO’s worden opgemaakt, kennen minder werkloosheid en een lagere inflatie.
- Decentralisering kan ervoor zorgen dat de lonen aangepast worden aan de industriesector, de regio en de productiviteitsverschillen.
- Decentralisering geeft ondernemingen meer manoeuvreerruimte. Wanneer dat nodig is, kunnen ze loonkosten drukken.
- Decentralisering werkt alleen bij een goede coördinatie. Wetten leggen vast welke domeinen sectoraal blijven en welke domeinen naar het bedrijfsniveau kunnen worden gebracht voor onderhandelingen. Dit is enkel mogelijk in landen waar het rechtssysteem wordt gekenmerkt door een intense tussenkomst van het overheid in het sociaal overleg.
- Decentralisering werkt alleen in landen waar ook veel grote ondernemingen zijn. Als de economie enkel gevormd wordt door kleine en middelgrote ondernemingen is decentralisatie moeilijk.
- Ook de partijen die de hervormingen uitvoeren, moeten betrokken zijn om decentralisatie te doen werken. Alleen regels vanuit de overheid of Europese instellingen opleggen, is niet doeltreffend.
- Sociale partners mogen decentralisering niet in de weg staan om strategische redenen.
- een bedrijfsspecifieke actieve bedrijfscultuur en capaciteit tot onderhandelen;
- de (stilzwijgende) steun van de geïnstitutionaliseerde niveaus voor gecentraliseerde onderhandelingen;
- de nodige wettelijke mogelijkheden voor een bepaalde mate van gedecentraliseerde autonomie en een toewijzing van onderhandelingsthema’s aan het bedrijfsniveau.