De maakindustrie van de toekomst in België
België staat sinds de 19de eeuw gekend als een continentale industriële kracht en een internationale voorloper binnen de verwerkende nijverheid. Gedurende de laatste decennia brokkelde deze reputatie echter af. Klassieke sectoren verdwenen bijna, sommige sectoren krompen, en de omschakeling naar een gedigitaliseerde en gerobotiseerde industrie lijkt de onvermijdelijke teloorgang van de verwerkende nijverheid zoals wij deze kennen, aan te kondigen: visionairen voorspellen tal van structurele en onvermijdelijke verschuivingen. Deze berichtenstroom is in nasleep van de financiële crisis nog aangezwollen.
Deze problematiek is voor Vlaanderen en België bijzonder actueel. Nieuwsberichten over verhuizingen van Belgische bedrijven of vestiging van bedrijven die zich potentieel in ons land hadden kunnen vestigen verschijnen vaak in de media. Vanuit dit oogpunt moet voldoende aandacht besteed worden aan het belang van de industriële activiteit, de mogelijkheden om hier op Belgisch niveau op in te spelen en het beleid dat daarop gericht is.
Voortbouwend op de wetenschap wat een geslaagd industrieel klimaat inhoudt, bekijken we in deze studie wat de sterkten, uitdagingen en kansen zijn voor België op dit vlak. Hierop voortbouwend wordt een model van industrieel beleid voorgesteld, met als belangrijkste aanbevelingen:
- De overheden moeten een duidelijke ambitie vooropstellen. Om een gezonde economie te realiseren, moet een maak-industrie-belang (in enge zin) van 20 % van het BBP nagestreefd worden. Dit is mogelijk door internationaal te denken en zich op te trekken aan best in class-voorbeelden (make it happen-attitude in plaats van zich blindstaren op obstakels).
- Het idee dat we een kenniseconomie kunnen zijn zonder lokale productie is een illusie. Er moet ingezet worden op de combinatie van beide en de loskoppeling tussen de twee is te vermijden.
- De industrie is een motor voor de aanpak van maatschappelijke problemen, maar het potentieel moet gerealiseerd worden.
- Zorg dat voldoende expertise aan bod komt in de uitwerking van een visie in plaats van te focussen op behartiging van kortetermijnbelangen en op het verdelen van de koek. In dit kader is een efficiënt overlegplatform de te verkiezen oplossing.
- Een kritische succesfactor is een goed sociaal klimaat; het conflictmodel is contraproductief.
- Er moet meer ingezet worden op human capital, zoals de uitbouw en promotie van kwalitatieve ingenieursopleidingen.
- Er moet meer aandacht besteed worden aan een transparante en daadkrachtige langetermijnvisie.
- Zorg dat de organisatie van subsidies en reguleringen de ontwikkeling van start-ups en kleine groeibedrijven niet belemmert.
- Zorg voor beleidsconsistentie.
Er lijkt op heden een consensus te bestaan over het belang van een goed werkende maakindustrie, maar deze komt niet zomaar tot stand. De juiste biotoop is vereist om bestaande bedrijven groeimogelijkheden te bieden en om nieuwe spelers aan te trekken. België heeft op dat vlak verschillende troeven, maar er zijn werkpunten die nu dringend aandacht vereisen.