Opkomen voor onze waarden als fundamenten
Donald Trump heeft de Republikeinse nominatie voor het presidentschap definitief op zak. Als je die mogelijkheid eerder opperde, werd je uitgelachen. Zoals ook met de brexit. En dan gaan alle angstregisters open. Hysterische reacties zijn echter te verwachten als mensen wordt ingelepeld dat er maar één weg is naar de toekomst.
Met een open vizier hou je wel rekening met dergelijke eventualiteiten en kun je beter omgaan met de gevolgen. We hebben dus de plicht ons te hoeden voor conformisme. In deze tijden van snelle reacties ligt voor elk afwijkend geluid snel publieke afkeuring op de loer. Op die manier zitten we al vlug met een tunnelvisie en verliezen we uit het oog dat de geschiedenis kronkelig verloopt. Schokken zijn onvermijdelijk. Stop met die kreten alsof het einde van de wereld nabij is, of het nu gaat over de brexit of over Trump.
Kasplantjes
Volgens de woorden van voormalig Brits premier Harold MacMillan - ‘events, my dear boy’ - zullen er steeds onvoorziene wendingen zijn en gaat het er dus in de eerste plaats om hoe we daarop reageren. We leven blijkbaar in een hysterische tijd waarin onmiddellijk apocalyptische beelden verspreid worden. Steevast gaan die gepaard met oproepen aan centrale banken om de geldkraan nog verder open te draaien. Alsof onze economieën kasplantjes geworden zijn die zich niet kunnen aanpassen. Alsof zich niet al eeuwenlang gebeurtenissen voordoen met een veel grotere amplitude dan dit.De rondzingende doemverhalen hebben vaak iets weg van chantage. Opmerkelijk is ook dat magisch denken. Als we maar lang genoeg verhalen vertellen over hoe dramatisch een bepaalde gebeurtenis aan de andere kant van de Atlantische Oceaan zou zijn, denken we onbewust dat de kans op die gebeurtenis daalt. Neen dus.
De economische turbulenties zijn één ding, de vaststelling dat we in tijden van terreur leven is toch van een andere orde. De gruwelijke gebeurtenis in Nice, de wandaden in Duitsland, de aanslagen in eigen land... Het begint bij sommigen toch door te dringen dat we onze waarden moeten verdedigen, willen we ze kunnen doorgeven aan onze kinderen.
Echte verantwoordelijken sluiten hun ogen niet voor gebeurtenissen, ook als hun aanhangers liever hebben dat ze doodgezwegen worden. Goede keuzes beoordeel je overigens niet louter op het resultaat, maar ook door rekening te houden met de mogelijke risico’s waaraan men zich heeft blootgesteld. Stel je voor dat we beslissen geen beton in een kerncentrale te stoppen. Is dat de juiste keuze als na tien jaar blijkt dat die niet ontploft is?Beleidsmakers klagen dat er vandaag de dag overtuigingen bestaan die zich niet laten weerleggen door feiten. In eigen boezem kijken hoe het zover is kunnen komen, lijkt te veel gevraagd. Na decennia van spindoctoring zou men resoluut de kaart moeten trekken van evidence-based beleid. En dan moet men eerlijk toegeven dat er nog veel marge voor verbetering is.
Nu is het moment om het hoofd koel te houden en in de gaten te houden welke beleidsverantwoordelijken dat ook doen. Vandaag is het moment om net aan te knopen bij de fundamenten van onze maatschappij.
Samenlevingsmodel
Vooral de zelfmoordaanslagen van 22 maart in Brussels Airport en het metrostation Maalbeek brachten ons een ongemakkelijke waarheid: er zijn mensen die ons samenlevingsmodel zo erg haten dat ze bereid zijn zichzelf op te blazen. Het begint bij sommigen door te dringen dat we onze waarden moeten verdedigen, willen we ze kunnen doorgeven aan onze kinderen.
Hoog tijd om eraan te herinneren welke die waarden zijn. Universele mensenrechten, de vrijheid van mening en religie, vrij onderzoek en de scheiding der machten. We hoeven vandaag maar naar Turkije te kijken om te beseffen dat ze cruciaal zijn. Turbulente tijden kunnen hysterische reacties opwekken. Dan komen de verdiensten van de rechtsstaat en een degelijke grondwet naar voren als cruciale schokdempers. Ik heb hier al veel gepleit om meer robuustheid in te bouwen in het financieel-economische systeem. Wel, ook het maatschappelijke bestel moet rusten op stevige fundamenten. Denken dat schokken zich niet meer zullen voordoen, zou dwaas zijn.
Met een open vizier hou je wel rekening met dergelijke eventualiteiten en kun je beter omgaan met de gevolgen. We hebben dus de plicht ons te hoeden voor conformisme. In deze tijden van snelle reacties ligt voor elk afwijkend geluid snel publieke afkeuring op de loer. Op die manier zitten we al vlug met een tunnelvisie en verliezen we uit het oog dat de geschiedenis kronkelig verloopt. Schokken zijn onvermijdelijk. Stop met die kreten alsof het einde van de wereld nabij is, of het nu gaat over de brexit of over Trump.
Kasplantjes
Volgens de woorden van voormalig Brits premier Harold MacMillan - ‘events, my dear boy’ - zullen er steeds onvoorziene wendingen zijn en gaat het er dus in de eerste plaats om hoe we daarop reageren. We leven blijkbaar in een hysterische tijd waarin onmiddellijk apocalyptische beelden verspreid worden. Steevast gaan die gepaard met oproepen aan centrale banken om de geldkraan nog verder open te draaien. Alsof onze economieën kasplantjes geworden zijn die zich niet kunnen aanpassen. Alsof zich niet al eeuwenlang gebeurtenissen voordoen met een veel grotere amplitude dan dit.De rondzingende doemverhalen hebben vaak iets weg van chantage. Opmerkelijk is ook dat magisch denken. Als we maar lang genoeg verhalen vertellen over hoe dramatisch een bepaalde gebeurtenis aan de andere kant van de Atlantische Oceaan zou zijn, denken we onbewust dat de kans op die gebeurtenis daalt. Neen dus.
De economische turbulenties zijn één ding, de vaststelling dat we in tijden van terreur leven is toch van een andere orde. De gruwelijke gebeurtenis in Nice, de wandaden in Duitsland, de aanslagen in eigen land... Het begint bij sommigen toch door te dringen dat we onze waarden moeten verdedigen, willen we ze kunnen doorgeven aan onze kinderen.
Echte verantwoordelijken sluiten hun ogen niet voor gebeurtenissen, ook als hun aanhangers liever hebben dat ze doodgezwegen worden. Goede keuzes beoordeel je overigens niet louter op het resultaat, maar ook door rekening te houden met de mogelijke risico’s waaraan men zich heeft blootgesteld. Stel je voor dat we beslissen geen beton in een kerncentrale te stoppen. Is dat de juiste keuze als na tien jaar blijkt dat die niet ontploft is?Beleidsmakers klagen dat er vandaag de dag overtuigingen bestaan die zich niet laten weerleggen door feiten. In eigen boezem kijken hoe het zover is kunnen komen, lijkt te veel gevraagd. Na decennia van spindoctoring zou men resoluut de kaart moeten trekken van evidence-based beleid. En dan moet men eerlijk toegeven dat er nog veel marge voor verbetering is.
Nu is het moment om het hoofd koel te houden en in de gaten te houden welke beleidsverantwoordelijken dat ook doen. Vandaag is het moment om net aan te knopen bij de fundamenten van onze maatschappij.
Samenlevingsmodel
Vooral de zelfmoordaanslagen van 22 maart in Brussels Airport en het metrostation Maalbeek brachten ons een ongemakkelijke waarheid: er zijn mensen die ons samenlevingsmodel zo erg haten dat ze bereid zijn zichzelf op te blazen. Het begint bij sommigen door te dringen dat we onze waarden moeten verdedigen, willen we ze kunnen doorgeven aan onze kinderen.
Hoog tijd om eraan te herinneren welke die waarden zijn. Universele mensenrechten, de vrijheid van mening en religie, vrij onderzoek en de scheiding der machten. We hoeven vandaag maar naar Turkije te kijken om te beseffen dat ze cruciaal zijn. Turbulente tijden kunnen hysterische reacties opwekken. Dan komen de verdiensten van de rechtsstaat en een degelijke grondwet naar voren als cruciale schokdempers. Ik heb hier al veel gepleit om meer robuustheid in te bouwen in het financieel-economische systeem. Wel, ook het maatschappelijke bestel moet rusten op stevige fundamenten. Denken dat schokken zich niet meer zullen voordoen, zou dwaas zijn.
