Ook solidariteit kent haar grenzen
Vluchtelingen die erkend zijn hebben bij ons recht op sociale voorzieningen. Europa kent grote verschillen tussen noord en zuid, en oost en west, waardoor dit een aanzuigeffect heeft op kandidaat-vluchtelingen. En dat is een probleem, aldus Bart De Wever woensdag in 'Terzake'.
De uitspraak deed me terugdenken aan het bezoek begin deze zomer aan een Syrische vriend, Ghassan, een docent Arabische en Franse literatuur, die al enkele jaren in België woont. Hij vertelde me toen dat zijn vriendin erin geslaagd was om te vluchten uit Aleppo. Ze was in Athene, onderweg naar Brussel, en zijn geluk kon niet op. Nadien stelde hij me voor aan een andere Syrische christen.
De man bleek gevlucht te zijn uit Hama, een Moslimbroeder-nest waar je in deze tijden niet wil zijn. Nog niet zo lang geleden een succesvolle zakenman, vandaag een asielzoeker. Hij barstte in tranen uit toen hij de hoop uitsprak dat zijn vrouw en twee kinderen hem snel zouden vervoegen - hij liet een foto met twee schattige blonde meisjes zien.
"Omdat ik niet zeker wist of ik hen zou terugzien, heb ik mijn vrouw enkele granaten gegeven opdat zij en de kinderen zich tijdig van het leven zouden kunnen beroven als jihadisten het huis zouden aanvallen." Ik slikte en besefte weer even hoe relatief onze persoonlijke problemen te lande zijn.
Ghassan omhelsde de man, zette een plaat op om de stemming te keren en ging koffie zetten. Ik vertelde wat over Brussel, de dienst Vreemdelingenzaken en het Klein Kasteeltje. Op een bepaald moment hadden we het over voorzieningen. Hoewel de stakkerd nog maar twee dagen in België was, wist hij perfect hoeveel het leefloon bij ons bedroeg. Dit verbaasde me, maar ook weer niet: zulke informatie doet nu eenmaal de ronde. Is hij daarom 'een profiteur' die 'op onze kosten' wil leven? Nee, weet hij veel dat onze verzorgingsstaat ondanks zijn relatief open karakter in feite een contributiestaat is. Hij zoekt net als zovele anderen - inclusief uzelf mocht u in dezelfde situatie verkeren - de weg van de minste weerstand om te overleven.
Tegen deze achtergrond bekeken is het 'apart sociaal statuut' voor erkende vluchtelingen waar De Wever een lans voor brak populistisch noch xenofoob. Het is inderdaad "moeilijk uit te leggen aan mensen die al hun hele leven aan het systeem bijdragen" dat nieuwkomers toegang hebben tot dezelfde voorzieningen. Hoewel Meyrem Almaci (Groen) wijselijk een eerder afwachtende houding aannam, verweet Kathleen Van Brempt (sp.a) De Wever een gebrek aan solidariteit en het aanscherpen van de wij-zij-tegenstellingen.
Nochtans is de spanning tussen verzorgingsstaten en migratie reëel en is het een bekommernis die van oudsher vooral bij sociaaldemocraten leeft. Verzorgingsstaten die gebaseerd zijn op nationale solidariteit rijmen niet met open grenzen. Een verzorgingsstaat kan maar migratieproof zijn als zoveel mogelijk nieuwe aangeslotenen netto bijdragen.
Volgens sommige commentatoren sust De Wever met zijn uitspraken de nieuwrechtse achterban die het beleid van minister van Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) moeilijk kan verteren. Dat zal wel. Maar dit mag ideeën om de asiel- en migratiecrisis in betere banen te leiden toch niet a priori kwalificeren als populisme of xenofobie?
Er speelt wel degelijk een natuurlijk aanzuigeffect voor landen zoals België, Nederland, Zweden, Frankrijk of Duitsland. Er zijn nu eenmaal grote verschillen tussen EU-lidstaten en een Europese sociale zekerheid is niet voor morgen.
Zeker, willen we de vluchtelingen- en migratiestromen echt beperken, dan moet Europa een antwoord bieden op de structurele oorzaken ervan: conflict, klimaat en economie. Anders blijft het de komende jaren en decennia dweilen met de kraan open.
Op korte termijn echter is er geen andere optie dan ook in te zetten op een betere buitengrensbewaking om het kaf van het koren te scheiden - het zijn immers niet allemaal Syriërs, Irakezen of Afghanen. Gelet op de omvang die het asielfenomeen zal aannemen in de komende maanden en jaren is een Europees spreidingsplan voor asielzoekers onontbeerlijk.
Centraal- en Oost-Europese landen dringen wel aan op 'Europese solidariteit' als het gaat over de militaire dreiging die uitgaat van Rusland, maar laten vandaag andere Europese landen wel stikken als het gaat over solidariteit in de opvang van asielzoekers. Een positie die niet alleen onaanvaardbaar maar ook onhoudbaar is.
Misschien moet de spreiding van asielzoekers worden aangevuld met een soort van 'Europees asielfonds' waarmee het verblijf en de ondersteuning van asielzoekers voor een bepaalde periode kan worden gefinancierd. Dit zou de solidariteit tussen lidstaten kunnen versterken, en die tussen de contribuanten van nationale verzorgingsstaten kunnen vrijwaren.
Dit artikel verscheen eerder in De Morgen op 28/08/2015
De uitspraak deed me terugdenken aan het bezoek begin deze zomer aan een Syrische vriend, Ghassan, een docent Arabische en Franse literatuur, die al enkele jaren in België woont. Hij vertelde me toen dat zijn vriendin erin geslaagd was om te vluchten uit Aleppo. Ze was in Athene, onderweg naar Brussel, en zijn geluk kon niet op. Nadien stelde hij me voor aan een andere Syrische christen.
De man bleek gevlucht te zijn uit Hama, een Moslimbroeder-nest waar je in deze tijden niet wil zijn. Nog niet zo lang geleden een succesvolle zakenman, vandaag een asielzoeker. Hij barstte in tranen uit toen hij de hoop uitsprak dat zijn vrouw en twee kinderen hem snel zouden vervoegen - hij liet een foto met twee schattige blonde meisjes zien.
"Omdat ik niet zeker wist of ik hen zou terugzien, heb ik mijn vrouw enkele granaten gegeven opdat zij en de kinderen zich tijdig van het leven zouden kunnen beroven als jihadisten het huis zouden aanvallen." Ik slikte en besefte weer even hoe relatief onze persoonlijke problemen te lande zijn.
Ghassan omhelsde de man, zette een plaat op om de stemming te keren en ging koffie zetten. Ik vertelde wat over Brussel, de dienst Vreemdelingenzaken en het Klein Kasteeltje. Op een bepaald moment hadden we het over voorzieningen. Hoewel de stakkerd nog maar twee dagen in België was, wist hij perfect hoeveel het leefloon bij ons bedroeg. Dit verbaasde me, maar ook weer niet: zulke informatie doet nu eenmaal de ronde. Is hij daarom 'een profiteur' die 'op onze kosten' wil leven? Nee, weet hij veel dat onze verzorgingsstaat ondanks zijn relatief open karakter in feite een contributiestaat is. Hij zoekt net als zovele anderen - inclusief uzelf mocht u in dezelfde situatie verkeren - de weg van de minste weerstand om te overleven.
Migratieproof
"Volgens sommige commentatoren sust De Wever de nieuwrechtse achterban. Dat zal wel. Maar dit mag ideeën om de asielcrisis in betere banen te leiden toch niet a priori kwalificeren als populisme of xenofobie?"
Tegen deze achtergrond bekeken is het 'apart sociaal statuut' voor erkende vluchtelingen waar De Wever een lans voor brak populistisch noch xenofoob. Het is inderdaad "moeilijk uit te leggen aan mensen die al hun hele leven aan het systeem bijdragen" dat nieuwkomers toegang hebben tot dezelfde voorzieningen. Hoewel Meyrem Almaci (Groen) wijselijk een eerder afwachtende houding aannam, verweet Kathleen Van Brempt (sp.a) De Wever een gebrek aan solidariteit en het aanscherpen van de wij-zij-tegenstellingen.
Nochtans is de spanning tussen verzorgingsstaten en migratie reëel en is het een bekommernis die van oudsher vooral bij sociaaldemocraten leeft. Verzorgingsstaten die gebaseerd zijn op nationale solidariteit rijmen niet met open grenzen. Een verzorgingsstaat kan maar migratieproof zijn als zoveel mogelijk nieuwe aangeslotenen netto bijdragen.
Volgens sommige commentatoren sust De Wever met zijn uitspraken de nieuwrechtse achterban die het beleid van minister van Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) moeilijk kan verteren. Dat zal wel. Maar dit mag ideeën om de asiel- en migratiecrisis in betere banen te leiden toch niet a priori kwalificeren als populisme of xenofobie?
Er speelt wel degelijk een natuurlijk aanzuigeffect voor landen zoals België, Nederland, Zweden, Frankrijk of Duitsland. Er zijn nu eenmaal grote verschillen tussen EU-lidstaten en een Europese sociale zekerheid is niet voor morgen.
Zeker, willen we de vluchtelingen- en migratiestromen echt beperken, dan moet Europa een antwoord bieden op de structurele oorzaken ervan: conflict, klimaat en economie. Anders blijft het de komende jaren en decennia dweilen met de kraan open.
Op korte termijn echter is er geen andere optie dan ook in te zetten op een betere buitengrensbewaking om het kaf van het koren te scheiden - het zijn immers niet allemaal Syriërs, Irakezen of Afghanen. Gelet op de omvang die het asielfenomeen zal aannemen in de komende maanden en jaren is een Europees spreidingsplan voor asielzoekers onontbeerlijk.
Centraal- en Oost-Europese landen dringen wel aan op 'Europese solidariteit' als het gaat over de militaire dreiging die uitgaat van Rusland, maar laten vandaag andere Europese landen wel stikken als het gaat over solidariteit in de opvang van asielzoekers. Een positie die niet alleen onaanvaardbaar maar ook onhoudbaar is.
Misschien moet de spreiding van asielzoekers worden aangevuld met een soort van 'Europees asielfonds' waarmee het verblijf en de ondersteuning van asielzoekers voor een bepaalde periode kan worden gefinancierd. Dit zou de solidariteit tussen lidstaten kunnen versterken, en die tussen de contribuanten van nationale verzorgingsstaten kunnen vrijwaren.
Dit artikel verscheen eerder in De Morgen op 28/08/2015
