Europa is kwetsbaarder dan ooit
'Zij hebben radicale Republikeinen in de politiek, wij populisten en nationalisten; wij worstelen met illegale migratie, zij ook.' De jongste weken hoorde ik her en der verschillende keren de stelling dat er gelijkenissen zijn tussen de VS en de EU. Beide zitten in een gelijkaardige neerwaartse spiraal, klinkt het dan. Onzin. De Europese Unie is veel kwetsbaarder.
Eerst geopolitiek. Aan de oostflank worden we belaagd door Moskou. Eerst werd Georgië, nadien Oekraïne gedestabiliseerd. De kers op de taart was de annexatie van de Krim én de militaire terugkeer van de Russen in het Middellandse Zeegebied. Omdat de NAVO en de EU na de Koude Oorlog snel en diep hebben gepenetreerd in de voormalige invloedssfeer van de Russen, krijgen we nu de rekening gepresenteerd.
Ten zuiden van de EU implodeert dan weer de ene autocratie na de andere. De oorzaak is een ontvlambare cocktail van onderdrukking, overbevolking, politieke islam, economische stagnatie, dalende grondstoffenprijzen en klimaatverandering. Staten zoals Libië, Irak en Syrië falen en fragmenteren. Tribale milities en terreurorganisaties vullen het vacuüm op. Dat duwt jaarlijks honderdduizenden vluchtelingen en migranten de Middellandse Zee in. En het is nog maar het begin: het potentieel aantal vluchtelingen en migranten loopt in de miljoenen. Vandaag wordt de oplossing vooral in Ankara gezocht. Nochtans zijn alle mediterrane oeverstaten betrokken partij en is er nood aan een Euro-mediterraanse langetermijnstrategie.
Verder is er de intra-Europese politiek. Het laatste is nog niet gezegd over de Griekse crisis of daar doemt een Britse crisis aan de horizon. De Britse invraagstelling van de EU is over het hele vasteland koren op de molen van nationalisten en populisten. Toch is er wel degelijk een Europees onvermogen. De Europese instellingen en procedures kraken als nooit tevoren. De uitbouw van de economische en monetaire unie wordt een steeds smaller straatje zonder einde. En de euro flirt nog steeds met de ondergang.
Ook de staat van de Europese defensie is belabberd. Net nu we omringd zijn door een ring van vuur geven we te weinig uit aan defensie, is ons materiaal verouderd of ontoereikend en zijn de Europese legers - op een aantal uitzonderingen na - te weinig op elkaar afgestemd. Zonder hulp van de VS was de Europese operatie in Libië in 2011 een nog groter militair fiasco geweest dan het geval is. Terwijl de defensie-uitgaven van de Russen, Chinezen en Saudi's historische hoogten optekenen, blijft Europa hangen en incasseert onze Belgische defensie de ene na de andere besparing. Zijn we nog een geloofwaardige NAVO-partner?
Levant
En dan is er nog de grijze zone tussen diplomatie, defensie en binnenlandse veiligheid. Wat te denken van Europese landen die sinds de zomer van vorig jaar ten strijde trekken tegen een terreurorganisatie in de Levant, wetende dat er een paar duizend Europeanen in hun rangen vechten? Zoals ik in het voorjaar van 2014 meerdere malen betoogde, hadden we de Arabische landen - en dan vooral de Golfstaten die een morele verantwoordelijkheid dragen - onder ongeziene druk moeten zetten om IS zelf te bestrijden. Uiteraard hadden we indirecte hulp kunnen en moeten verlenen. Niets van dat. Eerst werden vertrekkende Syriëstrijders in 2012 en 2013 geen strobreed in de weg gelegd. Nadien hebben we met de fanfare voorop de oorlog aan IS - hun grootste werkgever - verklaard. Ondertussen wordt de prijs betaald door onschuldige burgers, daar en hier.
Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, gaan we ten slotte een lange periode van lage economische groei tegemoet. Ook ons aandeel in de wereldeconomie gaat achteruit. En op korte termijn zullen de naschokken van Parijs en de framing van Brussel als het Raqqa aan de Noordzee het toerisme en de buitenlandse directe investeringen wellicht treffen.
Nooit eerder in de naoorlogse geschiedenis hebben we zoveel simultane crisissen gekend. Toch hadden we op alle crisissen kunnen anticiperen. Alle indicatoren in onze periferie stonden immers al jaren op rood. Het was geweten dat een economische en monetaire unie zonder een politieke unie een dubbeltje op zijn kant zou zijn. We hadden moeten weten dat Rusland zich niet zomaar in de hoek zou laten drummen. Het is vanzelfsprekend dat mensen in oorlog en ellende hun heil elders zoeken. Het is even voor de hand liggend dat bij een gebrek aan binnengrenzen er nood is aan robuuste buitengrenzen. We hadden moeten weten dat als we door Europeanen geïnfiltreerde organisaties blindelings de oorlog verklaren, de vijand ook onder ons zit. Enzovoorts.
Vergelijkingen met de VS laten we het best achterwege. Zolang Donald Trump geen president wordt, zal er een wereld van verschil blijven tussen de VS en Europa. We zijn een lappendeken van gapende wonden en grote littekens. Maar het orkest speelt rustig voort.
Eerst geopolitiek. Aan de oostflank worden we belaagd door Moskou. Eerst werd Georgië, nadien Oekraïne gedestabiliseerd. De kers op de taart was de annexatie van de Krim én de militaire terugkeer van de Russen in het Middellandse Zeegebied. Omdat de NAVO en de EU na de Koude Oorlog snel en diep hebben gepenetreerd in de voormalige invloedssfeer van de Russen, krijgen we nu de rekening gepresenteerd.
Ten zuiden van de EU implodeert dan weer de ene autocratie na de andere. De oorzaak is een ontvlambare cocktail van onderdrukking, overbevolking, politieke islam, economische stagnatie, dalende grondstoffenprijzen en klimaatverandering. Staten zoals Libië, Irak en Syrië falen en fragmenteren. Tribale milities en terreurorganisaties vullen het vacuüm op. Dat duwt jaarlijks honderdduizenden vluchtelingen en migranten de Middellandse Zee in. En het is nog maar het begin: het potentieel aantal vluchtelingen en migranten loopt in de miljoenen. Vandaag wordt de oplossing vooral in Ankara gezocht. Nochtans zijn alle mediterrane oeverstaten betrokken partij en is er nood aan een Euro-mediterraanse langetermijnstrategie.
Verder is er de intra-Europese politiek. Het laatste is nog niet gezegd over de Griekse crisis of daar doemt een Britse crisis aan de horizon. De Britse invraagstelling van de EU is over het hele vasteland koren op de molen van nationalisten en populisten. Toch is er wel degelijk een Europees onvermogen. De Europese instellingen en procedures kraken als nooit tevoren. De uitbouw van de economische en monetaire unie wordt een steeds smaller straatje zonder einde. En de euro flirt nog steeds met de ondergang.
Ook de staat van de Europese defensie is belabberd. Net nu we omringd zijn door een ring van vuur geven we te weinig uit aan defensie, is ons materiaal verouderd of ontoereikend en zijn de Europese legers - op een aantal uitzonderingen na - te weinig op elkaar afgestemd. Zonder hulp van de VS was de Europese operatie in Libië in 2011 een nog groter militair fiasco geweest dan het geval is. Terwijl de defensie-uitgaven van de Russen, Chinezen en Saudi's historische hoogten optekenen, blijft Europa hangen en incasseert onze Belgische defensie de ene na de andere besparing. Zijn we nog een geloofwaardige NAVO-partner?
Levant
En dan is er nog de grijze zone tussen diplomatie, defensie en binnenlandse veiligheid. Wat te denken van Europese landen die sinds de zomer van vorig jaar ten strijde trekken tegen een terreurorganisatie in de Levant, wetende dat er een paar duizend Europeanen in hun rangen vechten? Zoals ik in het voorjaar van 2014 meerdere malen betoogde, hadden we de Arabische landen - en dan vooral de Golfstaten die een morele verantwoordelijkheid dragen - onder ongeziene druk moeten zetten om IS zelf te bestrijden. Uiteraard hadden we indirecte hulp kunnen en moeten verlenen. Niets van dat. Eerst werden vertrekkende Syriëstrijders in 2012 en 2013 geen strobreed in de weg gelegd. Nadien hebben we met de fanfare voorop de oorlog aan IS - hun grootste werkgever - verklaard. Ondertussen wordt de prijs betaald door onschuldige burgers, daar en hier.
Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, gaan we ten slotte een lange periode van lage economische groei tegemoet. Ook ons aandeel in de wereldeconomie gaat achteruit. En op korte termijn zullen de naschokken van Parijs en de framing van Brussel als het Raqqa aan de Noordzee het toerisme en de buitenlandse directe investeringen wellicht treffen.
Nooit eerder in de naoorlogse geschiedenis hebben we zoveel simultane crisissen gekend. Toch hadden we op alle crisissen kunnen anticiperen. Alle indicatoren in onze periferie stonden immers al jaren op rood. Het was geweten dat een economische en monetaire unie zonder een politieke unie een dubbeltje op zijn kant zou zijn. We hadden moeten weten dat Rusland zich niet zomaar in de hoek zou laten drummen. Het is vanzelfsprekend dat mensen in oorlog en ellende hun heil elders zoeken. Het is even voor de hand liggend dat bij een gebrek aan binnengrenzen er nood is aan robuuste buitengrenzen. We hadden moeten weten dat als we door Europeanen geïnfiltreerde organisaties blindelings de oorlog verklaren, de vijand ook onder ons zit. Enzovoorts.
Vergelijkingen met de VS laten we het best achterwege. Zolang Donald Trump geen president wordt, zal er een wereld van verschil blijven tussen de VS en Europa. We zijn een lappendeken van gapende wonden en grote littekens. Maar het orkest speelt rustig voort.
