Het publieke debat en de democratische instellingen versterken
Media & Public Debate
De eerste Sherpasessie in dit domein had moeten plaatsvinden op 8 november, met als thema de rol van de media. In de plaats van het groepsgesprek sprak Itinera afzonderlijk met de leidende stemmen in de perswereld. De mensen waarmee we spraken, stelden een aantal vragen op scherp. Kan - of moet - de media haar eventuele openbaredienstverlening financieren door middel van andere commerciële activiteiten, of zijn gerichte subsidies daarvoor een beter instrument? Is, nu iedereen met een smartphone reporter is geworden, de meerwaarde van de journalist eerder in duiding en interpretatie te vinden? Of maakt dat van iedere journalist een columnist? En is een 'live' beeld anderzijds dan wel objectief?
De eerste Brain Trustsessie vond plaats op 22 november. De strategische verhaallijnen waar het debat om draaide willen we in de komende maanden zo "chirurgisch" mogelijk uitwerken om héél preciés de obstakels en de by-passes te identificeren:
- Wat is er nodig om van een kwalitatief publiek debat te kunnen spreken? Waar en hoe vindt dat debat plaats – waar ligt de commons, hoe ziet de gedeelde publieke sfeer eruit?
- Als ‘informatie’ een essentiële bouwsteen is, waarover hebben we het dan? Real-time beelden? Stories? Context en duiding? En wie ‘cureert’ die informatie: de media, ons trust network, het onderwijs?
- Hoe construeren we – in het bijzonder ook jongeren - daaruit een gedeelde ‘waarheid’, een ‘realiteit’?
- En is die ‘waarheid’ voldoende om tot een échte dialoog, tot politiek debat in de ware zin te leiden? Of is er meer nodig dan feiten, kennis, rationele overwegingen?
De opvolggesprekken zoomden in op het belang van diversiteit in het medialandschap. Vraag was of de staat daarover dient te waken, ook en vooral als de pers en de media in het algemeen als de "vierde macht" willen of moeten fungeren.
People, Power, Parties
Voor het tweede thema - de democratische instellingen en de mate waarin de particratie daarmee interfereert - kregen de deelnemers Itinera's studie over politieke vernieuwing te lezen (elders op deze site te vinden). Daarin bracht Itinera verslag van de gesprekken met meer dan twintig politologen, bestuurskundigen en grondwetspecialisten over het wel en wee van die democratie in België. Centraal in die gesprekken kwam het begrip "politieke legitimiteit" naar voor, in de drie aspecten:
- Input legitimacy: voelen wij ons vertegenwoordigd door onze vertegenwoordigers?
- Throughput legitimacy: krijgen wij voldoende inzicht in hoe beleid tot stand komt?
- Output legitimacy: is het bezoek om de vier of vijf jaar aan het stemhokje de goede manier om de politiek rekenschap te doen afleggen, of hoe kan democratische controle beter?
De Brain Trust sessie van 31 januari ging verder op die aspecten in. Als keynote werd de werking van cumuleo.be en zusterwebstek transparencia.be voorgesteld; het hoeft weinig betoog dat het politieke bestel in ons land heel wat beter kan als het op transparantie aankomt. Het "open government" is in België nog niet voor morgen, niet wat de administratie betreft maar ook niet voor de wetgevende én de rechterlijke macht.
Ander belangrijk aandachtspunt voor de deelnemers was een herwaardering van het individu, en dan in het bijzonder de individuele volksvertegenwoordiger in het parlement. Kernvraag is: "waaraan heeft die zijn positie en/of macht te vinden?" Aan zijn of haar lokale machtsbasis? Aan televisie-optredens? Of aan de partij? De Brain Trust deelnemers hechtten groot belang aan de motieven, het verhaal achter de acties van iedere individuele politicus. En kan hij of haar precies daarop worden geëvalueerd?
Bottom-up politics
Is er nog politiek na - of naast - wat er zich afspeelt in de democratische instellingen? Kunnen we de samenleving van onderuit opbouwen? Daarover gaan de volgende Sherpa- en Brain Trust sessies in deze as. Afspraak: 7 en 21 maart 2023.