Meer maatschappelijke en duurzame toegevoegde waarde creëren
Energy & Transition
De eerste Sherpasessie van de Brain Trust in de as "duurzame ontwikkeling" vond op 25 oktober plaats. We danken nogmaals bijzonder hartelijk de deelnemende experten voor een prikkelende discussie over de obstakels en de hefbomen in de energietransitie.
De centrale vraag was hoe we het energielandschap van ons land op middellange termijn robuuster konden maken tegen de aanbod- (en de vraag-)schokken die die energietransitie onvermijdelijk met zich zal meebrengen, los van de verdere geopolitieke ontwikkelingen.
Hoe coördineren we die energietransitie? En wie neemt daarbij het voortouw? De overheid, de ondernemingen, nog andere organisaties? Door een energiemix vast te leggen of een klimaatdoelstelling voorop te stellen? Door de juiste prikkels uit te sturen? En zijn dat dan prijssignalen, subsidies of fiscale ingrepen, of een volledig uitgewerkt industrieel beleid? Welke randvoorwaarden moeten daarbij voldaan zijn: bevoorradingszekerheid of betaalbaarheid, inclusiviteit of uitstootnormen?
Hoe beschermen we met name de "gewone" energieverbruiker daarbij tegen al te grote schokken? En gaat anderzijds de transitie wel snel genoeg?
De eerste Brain Trustsessie met een groep diverse maar authentieke stemmen die met de input van de experten aan de slag gaan in deze as vond plaats op 15 november. Het gesprek ging dieper in op zin en onzin van subsidies voor fossiele brandstoffen en voor R&D, op de psychologische kant van de transitie en de do's en don'ts om een draagvlak bij de bevolking en bij ondernemingen te creëren, en het ontbreken van een systeemperspectief bij de beleidsmakers.
Innovation
Tweede thema in deze as, na de 'hardware' en infrastructuur uit het eerste thema, zoomde in op de 'software' van duurzame ontwikkeling: in hoeverre het menselijke kapitaal in ons land in staat is nieuwe ideeën te genereren en te valoriseren. Op 10 januari kwam een groep innovatie-experts bijeen om daarover van gedachten te wisselen. Zij werden door één van hen uitgedaagd met de vraag of en hoe onderzoekers en innovatoren (al) rekening moeten houden met de mogelijk negatieve effecten voor de brede samenleving van innovatie - effecten die vaak pas tientallen jaren later komen bovendrijven. (Wie een voorbeeldje wil, denk PFAS of Google...)
De experten gingen daarna dieper in op de verschillende stappen in het innovatieproces, op zoek naar obstakels die ons land ervan weerhouden zijn potentieel te verwezenlijken. Opnieuw bleek dat de rol van de overheid vaak niet precies genoeg wordt omschreven, dat innovatie niet enkel over technologie gaat maar ook een sociale component omvat, en dat het 'systeem' vooral goed is zichzelf in stand te houden en multi- of cross-disciplinariteit moeilijk in dat keurslijf in te passen valt. Een aantal rode draden in de aanbevelingen van het Brain Trust project tekenen zich nu al af.
Op 24 januari kwam dan de Brain Trust groep van de as duurzame ontwikkeling samen; in groten getale mogen we wel zeggen waarvoor onze oprechte dank. Het opzet was ambitieus: zijn de prikkels voor innovatie, zowel product- als procesinnovatie, zowel technologische als sociale innovatie, zowel in startups en spin-offs als incumbents, dezelfde? Is er een gemeenschappelijke diagnose of moeten we 'personae' onderscheiden die recht doen aan de verschillen in dat brede spectrum van innovatie?
De sessie diende, zoals altijd, in eerste instantie om ideeën en gedachtengangen te sprokkelen die we dan in opvolggesprekken uitwerken en waar mogelijk becijferen. Zonder op die analyse vooruit te lopen, is het duidelijk dat ecosystemen cruciaal zijn voor "goede" innovatie: een excellente kruisbestuiving tussen intellectueel eigendom, durfkapitaal en de 'software' van innovatie (netwerk, coaching, reviews, ondernemerschap, organisatie...).
Which sustainability?
Met een nauwkeurig zicht op de hardware en software van duurzame ontwikkeling, vatten we in de derde fase de koe bij de horens: welke duurzaamheid streven we eigenlijk na? En hoe meet je voortgang en succes af? In CO2-equivalenten, ppm, GDP-cijfers, planetaire grenzen, SDGs? De sessies daarrond zijn voor begin maart gepland.