Het potentieel van ons zorg- en onderwijslandschap ten volle benutten
Escaping poverty
Dit domein kreeg een eerste Sherpasessie op 24 november, met de lancering en de bespreking van het laatste Armoederapport van Itinera.
De eerste Brain Trustsessie vond plaats op 29 november. Uit het project rond de strijd tegen de armoede werden drie "assen" gelicht die ook voor acties in andere domeinen van de inclusieve samenleving in aanmerking konden komen:
* het belang van vroege en daadkrachtige interventies én van continuïteit tussen de verschillende fases van hulpverlening en ondersteuning
* de enorme meerwaarde van intensieve persoonlijke begeleiding - in tegenstelling tot de calvarietocht van loket naar loket doorheen de instellingen
* de noodzaak om allianties te smeden en informatie te delen tussen verschillende vormen van ondersteuning, tussen privépartners en overheidsdiensten
De Brain Trust verkende bij onder meer (mentale) gezondheidszorg, bij onderwijs en arbeidsbemiddeling voor kwetsbare doelgroepen de obstakels en de oplossingen, de no-go's en de goede praktijken in die drie assen.
Met deze laatste Brain Trust sessie van de eerste fase achter de rug, publiceerden we eind 2022 alvast enkele rode draden die we in de verschillende driving lanes van de Brain Trust terug zagen komen met de deelnemers en met het publiek willen delen. We verwijzen naar de blogtekstjes elders op deze site over de "diagnoses": de precieze definitie van de rol van de staat/de overheid tussen diens vele rollen, het belang om de 'psychologische' aspecten van beleid te onderkennen en daarmee te differentiëren in beleidsvoering ("personae"), en de fundamentele moeilijkheid om in het 'systeem-België' initiatieven op te zetten die domeinoverschrijdend zijn. Wie - bijvoorbeeld - een project wil opzetten dat kwetsbare jongeren, ouderen met dementie en mensen met een multipele psychosociale problematiek omvat, botst op zoveel interne muren in het systeem dat de doorzetters van goede wil vaak geen andere uitweg zien dan nààst het systeem, buiten het systeem, zelf dat initiatief te realiseren.
Dat maakt dat we in de aanbevelingen om al die obstakels te ontwijken en de hefbomen die er zijn te gebruiken, de "routekaarten" zeg maar die we in de Brain Trust willen definiëren tegen het najaar, een onderscheid maken tussen drie scenario's:
* wat gebeurt er in het "business-as-usual" scenario waarin we verder boeren, ogenschijnlijk zonder de nood te voelen dat hervormingen écht nodig zijn;
* wat zouden de verlichte geesten binnen het systeem als oplossing naar voor schuiven - binnen de structuren en muren die ons land zo doen verstarren;
* welke goede praktijken uit die initiatieven "off-the-grid" kunnen we in het systeem binnenloodsen en op die manier hervorming van binnenuit teweegbrengen?
Education & Family
De tweede reeks sessies, eind januari, ging dieper in op onderwijs, en met name de (missing) links tussen onderwijs en de 'levensdomeinen' die daaraan grenzen: het gezinsbeleid, de arbeidsmarkt en levenslang leren, enzovoort. De analyse die de OESO al decennia maakt is welbekend: het Belgische onderwijssysteem is één van de meest segregerende systemen in de 'ontwikkelde' wereld. Centraal stond dan ook de vraag hoe het onderwijs kan bijdragen om de segmentering, de fragmentering in onze samenleving - tussen mensen met een verschillende migratieachtergrond, verschillende vaardigheden... - te milderen. De antwoorden zullen u misschien verrassen. We nemen ze op in het "halftijdse" rapport rond de Brain Trust dat in de komende weken gepubliceerd zal worden. Hou de site in de gaten!
Health & Care
De derde reeks sessies, op 14 en 31 maart stelt de zorg in focus. Hoe verhoudt zich de geïnstitutionaliseerde zorg (in ziekenhuizen en andere zorginstellingen) tegenover de vermaatschappelijking - of individualisering? - van de zorg. We halen inspiratie uit het Nederlandse Buurtzorg: oprichter en bezieler Jos de Blok komt de Brain Trust deelnemers op 14 maart vertellen hoe hij het zorglandschap bij onze noorderburen hertekende.
Het was fascinerend om te zien hoe de obstakels die Buurtzorg diende te overkomen in de zorg, in heel wat andere sectoren terugkwamen - een hypothese van de Brain Trust die ondertussen ruimschoots gevalideerd wordt. Het systeem houdt zichzelf in stand en doorbraken moeten daadwerkelijk het kluwen van binnenmuurtjes in de koterij van het systeem-België doorbreken. "Doe wat je moet doen om mensen te helpen, in plaats van te doen waarvoor je betaald wordt," was één van die doorsteken die Jos de Blok in zijn domein van het systeem, de zorg, maakte.
An inclusive society
De laatste reeks sessies in deze fase waarin we zoveel mogelijk ideeën willen verzamelen bij zo'n tweehonderd experten en ervaringsdeskundigen, brengt ons tot op het niveau en het perspectief van het systeem zelf: hoe kunnen we de samenleving zélf in beweging zetten om het volle potentieel van ons zorg- en onderwijslandschap te verwezenlijken?
De Sherpasessie zocht naar de analogieën en gedeelde inzichten tussen zorglandschap én justice réparatrice. In beide domeinen komt het systeem pas op gang wanneer het probleem zich al stelt en voorziet het geen begeleiding richting herstel. Door alleen acuut te interveniëren, is het gerechtelijke én zorgsysteem daardoor ook overbevraagd. De keynote speaker pleitte voor
- Duurzaam investeren in menselijke relaties
- Zoeken naar doorbraken met aandacht voor de opvolging ervan
- Autonomie en zelfregie centraal stellen
Is dat kosten-batengewijs effectief? Objectief is in die heroriëntering te investeren om daarna fundamenteel te besparen: minder overbevraging, minder recidive, betere menselijke verhoudingen.
Voor de - laatste - Brain Trust sessie hadden we Damiaan Denys uitgenodigd, Vlaams filosoof-psychiater die nu in Amsterdam werkt en recent het boek "Het tekort van het teveel" publiceerde. Denys kaart er de paradox van de mentale zorg aan: hoe meer zorg(verstrekkers), hoe groter schijnbaar het psychische lijden. We zijn welvarender, maar mentaal zieker dan ooit. We zijn gelukkiger, maar lijden meer dan ooit. Hoe kunnen we deze paradoxen begrijpen? In hoeverre is zorg, en zorg voor mentaal lijden in het bijzonder, een product geworden dat aan een heel andere logica dan de intrinsiek zorggerelateerde gehoorzaamt.
Daarmee is de eerste fase - het verzamelen van zoveel mogelijk zo nauwkeurig mogelijk gedefinieerde obstakels én omwegen op de road map naar een beter marcherend België achter de rug. We danken alvast de tweehonderd specialisten en ervaringsdeskundigen die hun tijd en inzichten met ons wilden delen. We gaan daar de komende weken mee aan de slag om ze in twee scenario's te verwerken: het "drijfzand"scenario dat de uitdagingen op scherp stelt én de kost van het niets doen, en anderzijds de road map waarmee de Brain Trust België vooruit wil helpen. Na de zomer brengen we de Brain Trust deelnemers samen om de prioriteiten vast te leggen en de meer dan honderd hefboompjes die we ondertussen identificeerden tot een werkbaar aantal te herleiden. Derde stap zal dan zijn het samenbrengen van de mensen die het zullen doen - politici en hun raadgevers, de controle-instellingen van ons land, de grote actoren uit het middenveld - en de mensen waarvoor we het uiteindelijk doen - de jongeren in al hun diversiteit. U leest het hier!